Lefke Çevre ve Tanıtma Derneği Başkanı Ahmet Hızlı, yıllardır bölge insanının sağlığını tehdit eden, CMC maden atıklarının bir an önce rehabilite edilerek ülke ekonomisine kazandırılması gerektiğini vurguladı.

Eniz ORAKCIOĞLU

Yıllardır Lefke ve yöre halkının sağlığını tehdit eden CMC atıkları ile ilgili, yeni hükümet programında "CMC maden alanı rehabilitasyonu ve sonrasında yapılacak olan tüm ekonomik faaliyetler için Lefke Belediyesi, LAÜ, bölge halkı ve sivil toplum örgütleriyle iş birliği yapılacaktır" yönündeki ifadeler bölgede umut yarattı. Konu ile ilgili Yeni Bakış’a konuşan Lefke Çevre ve Tanıtma Derneği Başkanı Ahmet Hızlı, “Bu maddenin programa eklenmesi bizi sevindirmiş ve umutlandırmıştır” dedi.

“Maden atıklarını atıl durumda bırakıp Kıbrıs’tan ayrıldı”

Lefke Çevre ve Tanıtma Derneği Başkanı Ahmet Hızlı, C.M.C maden şirketinin 1975 yılı Mart ayında faaliyetlerini durdurduğunu hatırlatarak, “Şirket bugüne kadar çevreye verdiği zarar yanında insan sağlığını da etkileyen Lefke - Gemikonağı bölgesinde bulunan maden atıklarını atıl durumda bırakarak Kıbrıs’tan ayrıldı” şeklinde konuştu.

“Büyük yatırımlara gidileceği iddia edildi”

Atık alanın 2003 yılında kısa adı Doba Ltd. olan bir şirkete Serbest Bölge ve Limanlar dairesi tarafından 49 yıllığına kiralandığını anımsatan Hızlı, “Ardından bu şirket de 2007 yılı sonunda yine kısa adı Port İsbi olan Port İsbi Cyprus Free Zone & Marine Logistic Services Ltd. şirketi ile iş birliğine gidip belirtilen alanı Port İsbi’ye devretmiştir. Port İsbi’nin o dönemki Genel müdürü Selçuk Tür, 28 Ekim 2007 tarihinde bir gazeteye verdiği demeçte, söz konusu alanın 4 yıl gibi bir süre içerisinde temizleneceğini ve orada büyük yatırımlara gidileceğini iddia etmişti” diye konuştu.

“Sözler tutulmadı”

Aradan 11 yıla yakın bir süre geçmiş olmasına rağmen firma ve ilgili devlet dairesi arasında yapılan sözleşmede belirtilen şartların hiçbirinin gerçekleşmediğini belirten Hızlı, “Bu esnada şirket yetkilileri Sivil Toplum Örgütleri temsilcileri ile bir çok toplantılar gerçekleştirmişler ve her defasında değişik bahanelerle taahhüt edilen temizliğin başlayacağı sözünü vermişler ancak, sözlerini hiç tutmamışlardır” dedi.

“4 yılda rehabilite mümkündür” 

Ahmet Hızlı, sözlerine şu şekilde devam etti; Port İsbi Şirketi’nin kendi iddiasına göre, temizlik işlemlerinin başlayacağı tarihten itibaren her şey normal seyrederse  en erken 15 yılın sonunda tamamlanacaktı. Lefke ve yöre halkının bu kadar uzun bir rehabilte sürecine ne tahammülü nede inancı yoktur. Derneğimizin yapmış olduğu bilimsel çalışmalar neticesinde, 4 yıllık bir sürecin konu atıkların AB standartlarında rehabilite edilmesinin mümkün olduğu da ortaya çıkmıştır.”

“Rant elde etmek istiyorlar”

Bölge insanının adı geçen şirkete güveni kalmadığını ve maden atıklarının şirket tarafından temizleneceği yönündeki ümitlerini yitirdiklerini vurgulayan Hızlı, şirketin yeni madencilik faaliyetine yönelerek rant elde etmek istediğini savundu.

“İptal kararı iptal edilmiştir”

Hızlı, sözlerine şu şekilde devam etti; “Yine ÇED raporu onaylanmadan bir bayram arifesinde yangından mal kaçırırcasına adı geçen şirket yurt dışından yeni, madenciliğe yönelik bir takım cihazlar ithal edip CMC atık alanına istiflemiştir. Şirketin iptal edilen mukavelesinin, Özgürgün Hükümeti döneminde geri verilmesi, Sivil Toplum Örgütlerini üzmüş ve yeni bir mücadele başlatmalarını gerekli kılmıştır. Port İsbi firması imzaladığı sözleşmenin 8’inci maddesinin F şıkkında belirtilen “ÇED raporu sunulmadan herhangi bir işlem yapılamaz” maddesini ihlal ederek konu bölgede haftalarca çalışma yapmış, denize yakın olan bölgedeki atık madenlerini dozerlerle ve kamyonlarla daha yukarda olan atık havuzlarına taşımış ve bölgeye maden tozlarının uçmasına sebep olmuştur. Yine ÇED raporu olmadan Lefke – Güzelyurt duble yolundan çıkan atık toprakları maden atıklarının üzerine dökmüştür. Bu bağlamda sözleşmenin iptal edilmesi işlemi hemen gerçekleştirilmelidir.”

“Yeniden bir iptal kararı üretilmelidir”

Devletle adı geçen şirket arasındaki protokol ve/veya mukavelenin tekrar gözden geçirilip geçmiş hükümetin iptal kararı alınırken varsa eksikliklerin de giderilerek ve yukarda belirtilen sözleşmenin feshedilme sebebi maddesi de göz önünde bulundurularak, yeniden bir iptal kararı üretilmesi gerekmektedir. Bu konuda elimizdeki tüm verileri ilgililerle paylaşmaya hazırız.

“Yapılan çalışmalar sadece derneğimizin girişimleri ile olmuştur”

CMC alanının temizliği ile ilgili herhangi bir çalışmanın şu ana kadar yapılmadığını vurgulayan Hızlı, “Yapılan çalışmalar sadece derneğimizin girişimleri ile bilimsel araştırma çalışmaları ve sempozyumlar ile bilimsel verilerin toplanması çalışmaları olmuştur. Bu çalışmaların bir tanesi de Avrupa Birliği’nin finanse ettiği ve bir Alman firması olan Plejades’in 1 yıla yakın bir sürede alanda yapmış olduğu bilimsel çalışma olmuştur. Yapılan tüm bu çalışmalar CMC maden atıklarının nasıl ve ne tür sistemler ile kaç yılda temizleneceğini ortaya koymuştur” diye konuştu.

“Bölgenin temizlenmesi ve projelendirilmesi bizim önceliğimizdir”

Hükümet programında yer alan "CMC maden alanı rehabilitasyonu ve sonrasında yapılacak olan tüm ekonomik faaliyetler için Lefke Belediyesi, LAÜ, bölge halkı ve sivil toplum örgütleriyle iş birliği yapılacaktır" maddesini de değerlendiren Hızlı, şunları söyledi; “Bu konu yıllarca savunduğumuz bir konudur. CMC maden atıklarının yeni bir madencilik olmadan bölge halkının sağlığını ve çevreyi tehdit etmeden membran ayırma teknolojileri kullanılarak bulunduğu yerde rehabilite edilmesi, ardından temizlenen bölgenin hangi yatırım amacı ile kullanılacağının projelendirilmesi bizim önceliğimizdir. Yapılacak tüm çalışmalarda kontrolör olarak Lefke Belediyesi, Lefke Avrupa Üniversitesi, Lefke Kooperatifi, Lefke Çevre ve Tanıtma Derneği ve diğer Sivil Toplum Örgütleri’nin de yer alması gerektiğini her hükümet döneminde gerek sözlü gerek yazılı olarak hükümetlere belirttik. Şu anki hükümet programına bu maddenin eklenmesi bizi sevindirmiş ve umutlandırmıştır.”

Yeni Bakış

“Sözleşme iptal edilmelidir”

Konu ile ilgili ilk yapılması gerekenin Port-İsbi firması ile Serbest Bölge ve Limanlar Dairesi arasında imzalanan sözleşmenin ilgili firma tarafından sözleşmenin 8’inci maddesi f şıkkının ihlal edilmesi nedeniyle tek kuruş tazminat ödenmeden sözleşmenin yine ilgili daire tarafından iptal edilmesi olduğunu vurgulayan Hızlı, “Sözleşme ilgili daire dışında kimse tarafından iptal edilmemelidir. Bu süreç devam ederken CMC alanı maden atıklarının rehabilitesi adı altında, Hukuk dairesi, Çevre Dairesi, Jeoloji maden dairesi, Lefke Belediyesi, Lefke Avrupa Üniversitesi, Lefke Kooperatifi, Lefke Çevre ve Tanıtma Derneği ve diğer Sivil Toplum Örgütleri’nin de bulunacağı ve gerekirse farklı devlet kurumlarının da yer alacağı bir komite ile yeni bir sözleşme hazırlanmalıdır. Sözleşmede sadece CMC maden alanı değil CMC’nin karşısındaki deniz sahilinin de rehabilite edilmesi için çalışmalar yapılmalıdır. Sözleşme hazırlandıktan sonra yeni bir ihale açılarak, ihale, şeffaf ve tarafsız bir şekilde tamamlanmalı. Ardından maden atıklarının rehabilitesi bir uygulayıcı bir de kontrolör firma tarafından gerçekleştirilmelidir. Tüm bunlar gerçekleştirildiğinde ise bu alan, tarım veya cittaslow şartları çerçevesinde turizme yönelik kullanılır hale getirilmelidir” dedi.

Yeni Bakış