Serbest piyasaya odaklı bir ekonomi modelini benimseyen Demir Leydi “Küçük devlet, sıkı para politikası ve düşük enflasyon” denklemini 1979-1991 yılları arasında İngiltere’de etkin biçimde uyguladı.

Devletin sadece serbest piyasa işleyişini kolaylaştıracak müdahaleler yapması gerektiğine inanan Thatcher, Başbakanlık koltuğuna oturur oturmaz özelleştirme programına hız verdi ve kamu sektörünü olabildiğince küçülttü.

Piyasanın önünü açabilmek adına da bir dizi vergi indirimine gitti.

PARA ARZI İLE ENFLASYON KONTROLÜ

Piyasadaki para arzının kontrolü yoluyla enflasyonun düşürülebileceğine inanan Thatcher ve ekibi, enflasyon yönetiminde Merkez Bankası’nın rolünü de artırmış oldu.

Thatcher politikalarının tüm dünyada yankı bulması da işte bu para politikası görüşü sayesinde oldu. 1979’da göreve geldiğinde yüzde 25’lere kadar fırlayan enflasyonu kademeli olarak yüzde 2’li seviyelere çekmeyi başaran Thatcher, görevi bıraktığında İngiltere’nin yıllık enflasyonu yüzde 2,30’du.

EN BÜYÜK BAŞ AĞRISI İŞSİZLİK

Ancak Demir Leydi’nin bu başarısının bir bedeli de vardı.

Makro dengeleri para politikası odaklı çözmeyi tercih eden Thatcher, serbest piyasanın zalimliğine de göz yummuştu.

Peş peşe gelen özelleştirmelerin ardından ülkede işsizlik hızla yükselmeye başladı. 1979’da işsizlik oranı yüzde 5,5 iken göreve gelen Thatcher sadece birkaç yıl içinde işsizliğin yüzde 11’lere fırlamasına engel olamadı. Thatcher başbakan olmadan önce İngiltere’deki işsiz sayısı 1,5 milyon iken, bu rakam sadece birkaç yıl içinde 3 milyonu aştı.

1980’li yıllarda İngiltere tarihinin en uzun süreli iş bırakma eylemleri de yine Thatcher’in iktidar dönemine denk geldi. Özellikle ekonomiyi destekleyen bir devlet yapısını savunan Keynesyen ekonomistler, Thatcher’ı İngiltere’yi sosyal patlamaya sürüklemekle suçladı. Sosyal demokrat siyasiler ise, Thatcher’ı İngiliz halkını yoksullaştırmakla suçladı.

Thatcher döneminde yoksul çocuk oranı Batı Avrupa’nın en yükseği haline geldi.

EKONOMİK BÜYÜME TRENDİ

İngiltere ekonomisini tam da 1979 dünya petrol krizi döneminde devralan Thatcher, 1980’li yıllardan itibaren ekonomik büyümeyi istikrarlı bir çizgiye oturtmayı başardı

Ancak bir yandan ekonomi yüzde 3 ila 4 büyürken, öte yandan da işsizlik artıyordu. İstihdam yaratmayan bu büyümenin lokomotifi daha çok hızla artan finansal hizmetler olmuştu. Devletin sunduğu vergi avantajları Londra’yı tekrar dünya finans sisteminin merkezlerinden birisi haline getirdi ve İngiltere ekonomisi bankalarıyla büyüdü.

THATCHER VE 2008 KÜRESEL KRİZİ

ABD’de Ronald Reagan, İngiltere’de ise Demir Leydi Margeret Thatcher’in öncülüğünü yaptığı politikalar, küresel ekonomide “Monetarizm”in genel geçer model olmasını sağladı.

Küçük devlet ve serbet piyasanın sınırlı ölçüde denetimi 1990’lı yıllarda gelişmiş ülkelerde sorun yaratmasa da Asya-Pasifik ülkelerinde, Rusya’da, Arjantin’de ve hatta 2001 yılında Türkiye’de büyük tahribata yol açan krizlere yol aştı. 2008 yılına gelindiğindeyse, “küçük devlet, denetimsiz serbest piyasa” modeli ABD’de patlak veren küresel krizle tüm dünya tarafından sorgulanır oldu.

Kaynak: cnbc-e