Remzi Samar
Döviz kurlarındaki dalgalanmalar ve ekonomideki durağanlık Kuzey Kıbrıs’ta en çok otomobil satışı ile uğraşan galerileri vurdu. Kurların artmasından sonra neredeyse satışlarının tamamen durduğunu söyleyen sektör temsilcileri, ekonomideki istikrarsızlık nedeniyle büyük çapta maddi kayba uğradıklarını ifade etti.
Diyalog’a konuşan Mehmet Çangar, “Ekonomideki istikrarsızlık nedeniyle tüm işadamlarının gemileri battı” derken, Mustafa Üstüner, hükümetten aşırı yüksek olduğunu savunduğu vergilerden indirim talep etti. Zekai Türkalp ise araçların fiyatlarını aşağıya çekmelerine rağmen satışlarda bir kıpırdama olmadığından dert yandı…
Çangar:  Aşırı yüksek vergiler düşürülmeli
Çangar Motors sahibi Mehmet Çangar, ekonominin son 4 yıldır yerlerde süründüğünü ifade etti.
İrsen Küçük hükümeti döneminde Ersin Tatar’ın Maliye Bakanı olmasından itibaren ekonominin dibe vurduğunu savunan Çangar,  “O dönemden itibaren hiçbir Kıbrıslı işadamı çıkıp da benim işlerim iyi diyemez” dedi.
Dövizdeki dalgalanmalarla birlikte KKTC ekonomisindeki istikrarsızlığın bütün işadamlarının gemilerini yavaş yavaş batırdığını savunan Çangar şunları söyledi: “Gemiler zor yüzdürülüyor. Çok yakında birçok gemi batacak. Şu anda bir bir batıyorlar. Dövizin de yükselmesi KKTC devletini çok da bağlamıyor. Bu dövizin alabora olması Türkiye ile ilgilidir. Dövizlerin alçalması ve yükselmesi çok önemlidir ama esas önemli olan memleketimiz bir taraftan AB içerisinde gösterilmeye çalışılıyor. Gelen giden hükümetler Avrupa diyor ama rotamız da herhalde Orta Afrika’dır. Mozambik, Zambiya gibi dünyanın en fakir ülkelerin yaşantılar…”
“Bizde 20 bin Euro vergi Rum tarafına 2 bin Euro”
“Devletin tabi madenleri hanları hamamları yok. Ancak devletin halktan aldığı vergiler alması gerekenden çok daha fazladır” diyen Çangar şöyle devam etti, “Vergi kaybı var diye şikâyet ediyorlar. Vergi vermesi gereken bazı kimseler bu görevlerini yapmaz ama verenler de vermesi gerekenden daha fazla veriyorlar. Örneğin siz bugün bir araba aldınız. Normal vermeniz gereken verginin 4-5 katını veriyorsunuz. Mesela bir örnek vereyim. Bir pikap aracımız var. Biz buna 20 bin Euro vergi veriyoruz. Hâlbuki bu aracı Rum tarafına sorduk. Sadece 2 bin Euro vergi verdiklerini kaydettiler. Biz gelirleri çok düşük olan bir küçücük devletin esnafıyız. İş adamları bile değiliz. Siz esnafınızı böyle mi koruyacaksınız. Esnaf evde ağır hasta serum lazım diyoruz, siz devlet olarak hayır bize 5 şişe kan lazım diyorsunuz… Sonra da bu adamın ölüsü kime lazım…  Piyasa ölüdür. Birçok işadamı bunu ifade etmekten utanır. Piyasa 4 yıldan beridir komadadır. Oto sektöründe olan arkadaşlarımızı yarısı uyanamamak üzere komaya girmişlerdir. “
“Döviz kurunu sabitliyoruz diyen yalan söyler”
Hiçbir işadamının döviz kurunu sabitleyemeyeceğini iddia eden Çangar,  “Kimse dövizi sabitlerim demesin yalan söyler. Dövizi sabitledim diyenler dövizin ne kadar daha yükseleceğini tahmin eder malı 10 liraysa 12 lira diyerek işin içinden çıkar. İnsanları ahmak yerine koymayalım. Bizim memleketimizde güçlü işadamı yoktur ki desin bu sene ben 10 milyon Euro kaybetmeye hazırım … O yüzden kimsin nesin ki dövizi sabitleyeceksin. Devletin vergileri burada aşağı çekmesi lazım… Maliye Bakanları da adım atmaktan korkuyorlar. İnsanlara bir nefes vermekten korkuyorlar. Ben her zaman söylüyorum. Siz bizim vergimizi düşürün, biz de bunun karşılığında çok daha fazla satalım” açıklamalarında bulundu.
Üstüner: KDV indirimi yapılmalı
Mustafa Üstüner Otomotiv Direktörü Mustafa Üstüner de Diyalog’a yaptığı açıklamada, devletin geçmiş dönemde yaptığı gibi KDV oranlarında kısa süreli de olsa indirime gitmesi çağrısında bulundu. “Satışlarımız bu gibi dönemlerde dövizin dalgalı olduğu zamanlarda maalesef çok ciddi şekilde geri düşüyor” diyen Üstüner şunları kaydetti, “İnsanlar bir düşüş ya da yükseliş beklentisi içerisine giriyor. Onun için bu gibi dönemlerde yükselme olduğu gibi düşme de olduğu takdirde yine insanlar bekliyor. Durağan bir döneme girdiği zaman bir hareketlilik içerisine giriliyor. Devlet yetkililerinden beklentimiz dövizin yükseldiği dönemde tamamen duran işleri hareketlendirmek için belirli kısımlarda mesela KDV’de indirim yapılabilir. Devletin geçmiş dönemlerde yaptığı gibi vergilerde indirime gitmedi büyük bir tetikleme yapmıştı.  Kötü dönemde bile ciddi bir satış performansı yakalanmıştı. Bu gibi tedbirlerle bu dönemler atlatılabilir. Bunları bekliyoruz. Biliyoruz devletin gelirleri de düşük ama hiç kazanmamaktansa çok fazla satıp az kazanılarak aynı seviyeler gelebilir. 10 senedir sürekli bir geriye gidiş var. Yurt dışında dövizle ithal ettiğimiz araçları Türk Lirası ile satmamız imkânsız. Türk Lirası ile de satış yapabiliyoruz ama ithal araçlarda bunu yapmamız çok zor. Bu nedenle dövizin seyri bizleri büyük oranda etkiliyor.”
Türkalp: Mecbur kalanlar alıyor
Osmanlızade Otomotiv yetkilisi Zekai Türkalp ise konu ile ilgili olarak yaptığı açıklamada, döviz kurları ve ekonomideki sıkıntılar nedeniyle insanların beklemede olduklarını ifade etti. Vatandaşların genelde plakalı araçlara yöneldiğine vurgu yapan Türkalp,  “Döviz şu anda dengesiz, gelen müşteriler de genelde  plakalı araçlara yönelmiş durumda. Plakasız araçlar da tek tük satılıyor. Piyasanın gözde araçları satılıyor. Sterlin ve doların yükselmesinden de şikayetçi vatandaşlar… Bizim fiyatları düşürmemizde satışlara bir hareketlilik getirmedi. Mecbur kalan kişiler zaruretten alıyorlar.  Ama eski satışlar yok. 5-6 aydır bu şekilde gidiyor. Devletin bir katkısı olursa neden olmasın. En azından daha çok satılır.”

Diyalog