Vatandaş, asgari ücretteki az artış ve dövizdeki yukarıya doğru çıkışa isyan etti. Türk Lirası’nın döviz karşısında günden güne erimesi nedeniyle hükümetten çözüm isteyen vatandaşlar, batma noktasına geldiklerini söyledi

Hasan Düzgün-Ali Elmas-Gürsel Karagözlü

Ülkede neredeyse tüm sektörlerin dövizle dönmesi hem de asgari ücrete yapılan artış ülkedeki bir çok vatandaşın ekonomik zorluklar içerisinde hayatını geçirmeye çalışıyor.

Dövizin yaklaşık 2 hafta içerisinde neredeyse asgari ücrete yapılan zammı eritmesi, ve eğitim sektöründen, otomotiv sektörüne inşaat sektöründen daha bir çok sektöre tüm gelir ve giderlerin sterline endeksli olması ciddi sıkıntılara neden oluyor.

Vatandaşlar, bu noktada yaşadıkları sıkıntıların çözümü için devletten ve yeni hükümetten beklentileri çok. Devletin dövizdeki bu artış karşısında döviz bazlı bazı harçların Türk Lirası’na çevrilmesi gibi bir takım adımlar atabileceği ancak bunun ötesine geçilmesi gerektiğini belirtti.

Uzmanların ‘Türk Lirası borçlanın’ şeklindeki telkinlerine karşın ise vatandaşlar, faizleri ileri sürerek bu faizlerle Türk Lirası borçlanmanın kimseyi kurtarmayacağı görüşünde.

Rekor rekor üstüne

Dolar kuru, 4.05 TL’nin üzerini görürken; Euro kuru 4.9853 TL, Sterlin ise 5.7248 TL ile tüm zamanların rekorunu kırdı.

Geçtiğimiz hafta 4.0665 tüm zamanların rekorunu kıran dolar/TL, yeni haftaya 4.04 seviyesinden başlarken yeniden yükselişe geçerek en yüksek 4.0575 TL’yi gördü.

Dışarıda küresel ticaret savaşı endişeleri, içeride ise makroekonomik, jeopolitik ve siyasi gelişmelerin baskıladığı TL küresel riskten kaçış eğilimlerinde benzer para birimlerinden daha çok satış baskısı altında kalabiliyor. Türkiye piyasalarına ilişkin makro endişeler yüksek büyümenin de tetiklediği yüksek enflasyon ve yüksek cari açığın bir araya gelmesinden kaynaklanıyor.

Euro ve sterlinden tarihi rekor

Euro/TL, 4.9853 TL’yi görerek tüm zamanların rekorunu kırarken, şu dakikalarda 4.9781 TL’de bulunuyor. Sterlin/TL ise tarihi zirvesini 5.7248 TL’ye taşırken, aynı dakikalarda 5.7210 TL seviyesinde.

“Bir an evvel adım atın”

Vatandaşlar, ekonomik olarak artık dayanacak güçleri kalmadığını ifade ederek devletin ya bir şekilde adımlar atarak alım gücü ve dövize karşı önlem alması gerektiğini ya da vatandaşların bir bir batma noktasına gelebileceğini belirtti.

Besim: Hükümet gümrükteki kuru sabitlemeli

Ekonomist Prof Dr. Mustafa Besim dövizin tırmanışı ve ekonomik göstergelerle ilgili Havadis’e yaptığı açıklamada uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s’in Türkiye’nin kredi notunu düşürdüğünü ve bunun dövizin yükselişinde bir etken olduğunu söyledi.

Türkiye’nin dış borcunun yüksek olması ve Türkiye’deki siyasi belirsizlikten dolayı Türk Lirası’nın değer kaybetmesinin engellenemediğini ifade eden Besim, Türkiye makamlarının bu konuda çalışmalar yaptığını belirtti.

Dövizin yükselişi için KKTC hükümetinin alabileceği önlemlere de değinen Besim, “hükümetin acil olarak  gümrüklerdeki kuru sabitlemesi ve Türkiye’den ithal eden ürünlerin dövizden değil de TL’den alınmasını sağlaması gerekmektedir” dedi.

“Döviz borçlanmayın”

KKTC’nin para politikasından yoksun olduğu için bunları yaşamaya devam edeceğini söyleyen Besim, vatandaşın özellikle de sabit gelirli sınıfının döviz borçlanmadan kaçınması gerektiğini belirtti. Besim sözlerini şöyle tamamladı “Halka önerimiz her zamanki gibi döviz borçlanmamasıdır. Özellikle sabit gelirli insanların kesinlikle TL borçlanmadan kaçmaması gerekmektedir. Şuan döviz borcu olanların ise borçlarını TL’ye çevirmeden önce  hesaplamalarını iyi yapması gerekmektedir”

Vatandaş ne diyor?  Vatandaş ne diyor?  Vatandaş ne diyor?

Muhammed Kalender:

Lefke’de yaşarım. Lefke Avrupa Üniversitesinde öğrenciyim. 4 yıldır eğitimimi sürdürmekteyim. Kıbrıs’ta beni en çok ekonomik durum etkilemektedir. Ailem orta düzeyde geliri olan bir ailedir. Ailemin geliri yaklaşık 4 bin liradır. Kıbrıs’ta kalmakta olduğum ev için aylık  kirası 1200 TL’dir. Aylık okul harçlığım da 700-800 TL kadardır. Ayda toplam 2 Bin TL giderim olmaktadır. Kıbrıs’ta ev kiraları çok pahalıdır. Dört kişilik bir ailenin yaşamını sürdürmesi için zaruri ihtiyaçlarını karşılamada en az 4 Bin TL geliri olması gerekir. Tabii bu da ev halkının gıdası ve günlük ihtiyaçlarını yapabilmesi içindir. Zaruri ihtiyaçlar dışındaki Lüks hayat için bir şey diyemem. Ekonomik yönden ev kirası ve yiyeceklerin pahalı olduğunu söyleye bilirim. Bu da ürünlerin döviz üzerinden satılmasıdır. Bir insan yaşadığı ülkede hangi para biriminden ücret alırsa, o para biriminden alış veriş yapması gerekir. Türkiye’de TL bazında kazancımız olur, Kıbrıs’ta da TL bazında alış veriş yaptığımız görülse de her aldığımız ürün döviz üzerinden TL’ye çevrildiğinden aldığımız ürünler bizlere pahalıya ml olmaktadır.  Yetkililer, en azından Türkiye’den Kıbrıs’a gelen ürünlerin fiyatlarını döviz olarak hesaplamasınlar ve insanların günlük yaşamlarını sürdürmelerine yardımcı olsunlar.

Yıltan Ramadansoy:

Benim babam Kıbrıslı, annem Tunusludur. Ben Lefkoşa’da doğdum ve Lefke’de yaşamaktayım. Ailemin Girne bölgesinde kira geliri vardır. Ben şu an işsizim ve ailenin aldığı kira gelirinden geçinirim. Bu kira geliri 4 Bin TL civarındadır ve bu kira gelirini paylaşırız. Ben Lefke’de ev kiraladığımdan 800 TL kira ödemekteyim. Ev kirası, elektrik, su parası öderim ve günlük harcamalarım ile ailenin kira bedelinden aldığım para ancak yaşamama yetiyor. Marketlere alışverişe giderim her gün ürünlerde bir fiyat değişikliği var. Marketlerde gördüğüm kadar denetim yok. Denetlenmesi şart. Denetleme olmazsa her gün fiyat artışı olur. Gördüğüm kadarı ile Marketlerde onlarda döviz üzerinden aldıklarından fiyatları artırırlar ve bu artışı biz halk ödemek zorunda kalırız. Bence Türkiye ile Kıbrıs hükümetleri arasında bir protokol imzalanmalı ve alış verişler gümrüksüz veya düşün gümrükle adaya gelsin ki halk da ucuza alış veriş yapabilsinler. Biz Avrupa ülkesi değiliz ki alış verişlerimiz dövizle olsun. Şu anda Dövizle yaşamaktayız. Ama halkın kazancı TL’dir. Bu da uyumsuzluk ve pahalılık yaratır. Devletin bu konuda adım atması ve dövizin artışı karşısında önlem almasını istiyorum. Her aldığımız ürün, ev olsun, yiyecek, içecek olsun, ev kiraları hep döviz buna çare bulmazlarsa halk perişan olur. Ha içki, sigara ve lüks eşyalar için dövizle alınırsa alınsın. Bunlar insanların günlük yaşamlarına etki etmez.

İzzet Kanlı:

Ben Lefke’de yaşayan işsiz, günü birlik çalışan bir kişiyim. Ben doğru dürüst işim olmadığından ekonomik olarak güçsüzüm. Benim için ekonomik durum sıfırdır. Ekonomim de iyi olmadığından ekonomiden fazla söz edemem. Aldığım günlük ücretle ancak karnımı doyurabilirim. Hükümet asgari ücrete 190 TL daha artış yaptı ve asgari ücret 2365 TL’ye yükseldi. Ancak bu asgari ücret yok dört kişilik bir aileye tek bir kişiye bile yetersiz kalır. Düşünün dört kişilik bir ailesiniz ve bu parayı alırsınız, okutmakla yükümlü bir veya iki çocuğunuz vardır. Bu para ancak da onların  okul harcamalarına gider. Bu aile ev kirası öderse ki Lefke gbi yerde 1000 TL civarındadır ev kiraları Lefkeşoa ve Girne gibi yerlerde 400-500 sterlinden ev kiralayacaksın bu para ev kirasına yetmez. Kalan para ile günde bir ekmek almaya kalmaz. İnsanlar TL ödenir, ama alış verişler hep döviz üzerinden yapılır. Bir ev alacak olsan döviz, beyaz eşya almak istesen döviz. E bizi döviz mi öderler ki her şey döviz. Hükümet bu konuda somut adım atmalı ve bir yasa geçirmeli, bankalardan borçlanma, ev satışları ve diğer satışların TL üzerinden satılmasını sağlamalı yoksa insanlar yiyecek, giyecek bir şey de alamayacak duruma geldiler. İnsanların dövizle araba ve ev aldıkları görülür, herkesin durumu iyi değil bankalardan borçlanırlar ve alırlar sonrada ödeyemeyecek duruma gelirler ve mahvolurlar.  Sonrada bu durum ailelerin yıkılmasına kadar gider. Hükümet kesn kararlar çıkartarak dövizin ve ekonomik çöküşün önüne geçmelidir.

Hasan Yıldırımsoy:

Hayat pahalılığı insanları olduğu gibi beni de etkileyen en önemli sorundur. Asgari ücret ile çalışan birinin, hayat pahalığı sayesinde geçinmesinin zor olduğunu düşünüyorum ve asgari ücretteki artışı az buluyorum. Dövizdeki inanılmaz artışa da önlemim kesinlikle dolar veya sterlin borçlanmamaktır

Hakan Ünlücan:

Dövizdeki artış sebebiyle insanların alım gücü azaldı ve bu da ekonomiyi büyük ölçüde etkilemektedir. Asgari ücretin yüzde yüz artmasını elbette kimse beklemiyordu. Bu hükümetimizden kaynaklanan bir sorun ve diğer devletler 10 sene 20 sene sonrasını hesaplarken biz 1 sene sonra ne olacağımızı bilmiyoruz. Asgari ücretteki artış komik bir rakamdır. Dövizdeki artışa bir önlem almak mümkün değil. Devletimiz gibi biz de önümüzü göremiyoruz. Günü yaşıyoruz

Tozan Sarı:

Kaçak iş yerleri ve evlerden yapılan ticaretler ekonomi olarak iş yerlerini zor durumda bırakıyor. Asgari ücretin artmasını bir marifet gibi gösteriyorlar ama artışın çok az olduğunu düşünüyorum. Dövizin artması ile ilgili de aldığım önlem kesinlikle sterlin borçlanmıyorum.

Mehmet Kanal:

Dövizin yükselişine ülke olarak çare bulmamız gerekmektedir. Kira  gelirleri ve araba fiyatları gibi hayati olan şeyler  Türk Lirasına  endekslenmesi gerekmektedir. Devletin bu konu da çözüm üretmesi ve hızla adım atması gerekir . Kira gelirleri İngiltere’de olduğu gibi bölge bölge farklılık göstermelidir. Herkesin 400 sterlin ödeyecek gücü yoktur.TL kazanıp döviz harcıyoruz. Böyle olacaka dövize geçelim. Hükümetin bu konuda ne yapacağını merak ediyorum. Asgari ücrete zam maaşlara yansıtılmıyor. İş veren hem para olarak hem de zaman olarak insanları çalıyorlar. Özellikle büyük şirketler asgari ücreti bile insanlara vermiyor. Verse de o fiyattan kesiyor

Cemal Erkanat :  Kişisel olarak düşündüğümde giderlerimin çok olması ekonomi olarak beni zor durumda bırakıyor. Asgari ücretin artması da ne yazık ki fazla birşeyi değiştirmedi. Dövizin artmasıyla ilgili maalesef bir önlem alamadım ama siyasilerin bu duruma bir önlem almasını istiyorum

Nigar Juraboeva: KKTC’de çalışmanın anlamı kalmadı. Ülkemde çalışsam da ayni parayı biriktirebiliyorum.İşyerim bana ev sağladığı için durumum çok daha iyi. Fakat her işveren bu imkanı çalışanına sağlamıyor.  Döviz üzerinden ev kirası yatırıp asgari ücretle geçinmeye çalışanların çok zor durumda kaldığını düşünüyorum

Erkan Çağı: Dövizin yükselmesi bizim alım gücümüzü düşürüyor. Bütün her şeyin maliyetini arttırıyor. Pahalılık kaçınılmaz oluyor. Asgari ücrete yapılan zam komik bir rakamdır. 190 TL’lik bir zamdan bahsediyoruz. Bu hayat pahalılığını karşılayacak bir rakam değil. Bu sebeplerden dolayı işçi sınıfı eziliyor.

Havadis