Hakkı Atun, 1976’daki ilk genel seçimlerde milletvekili oldu ve İmar, İskan Bakanı olarak görevlendirildi. Siyasi yaşamı boyunca Kurucu Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş’ın yanında yer aldı. Atun hem Başbakanlık, hem de Meclis Başkanlığı yaptı.

Politikaya ve politikacıya olan güvenin giderek azaldığına dikkat çeken hakkı Atun “bunu üzülerek görüyorum ve bu durumun hiç de iyi olmadığını söylemek istiyorum” dedi.

Atun, geçmişten, bugüne siyasi yaşamını, siyasete ve Kıbrıs sorununun çözümüne ilişkin düşüncelerini anlattı.

İşte sorular ve yanıtları:

Soru: Siyasete nasıl başladınız, nelerle karşılaştınız?

Yanıt:Teknik ve sanatla iç içe geçmiş, insanı saran ve kendine büyük bir tutku ile bağlayan Mimarlık mesleğinden gelen bir profesyonel şehirci olarak politikaya girmeyi hiç düşünmemiştim. 1974 Mutlu Barış Harekatı, Kıbrıs Türk Halkı önünde bağımsızlık ve özgürlük ortamı yaratarak yepyeni ufuklar açmıştı.

Hepimizi coşturan o ortamda bir kamu görevlisi olarak planlama ve İnşaat Dairesi müdürlüğünden 1 Ocak 1975’ten itibaren Kuzey’de göçmenlerin iskanından sorumlu İskan Müsteşarlığına atanmıştım. Bu görev beni tüm insanlarımız ve başta Denktaş Bey olmak üzere diğer siyasi kişilerle temas ve diyalog sürecine taşımıştı. Çalışma Rehabilitasyon ve Sosyal İşler Bakanı merhum İsmet Kotak’ın sağ kolu olmuştum.

Denktaş’ın hayır duası ile girdim

 “Kıratın yanında yatan, ya huyundan ya tüyünden” misali memurluğum devam ederken, ısrarlı teşvikler üzerine ve sonunda merhum Denktaş’ın da hayır duasını alarak UBP’ye üye oldum ve Haziran 1976 seçimlerinde, kırk kişilik bir aday listesinin katıldığı çetin bir ön seçimden geçerek %50’yi aşan bir oyla seçimi kazanarak, ilk İmar İskan ve Rehabilitasyon Bakanı oldum. Daha sonra sırasıyla Ekonomi ve Maliye Bakanlığı, Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı, UBP Genel Sekreterliği, KKTC’nin ilanından sonra yeniden İskan Bakanlığı, 1985-93 yılları arasında üç dönem Meclis Başkanlığı, 1993 erken seçimlerinden sonra DP-CTP Hükümeti Başbakanlığı, 1996-1998 yıllarında yeniden Meclis Başkanlığı yaptıktan sonra, 1998 yılı sonunda itibaren DP’nin Onursal Başkanı olarak politikadan ayrıldım.

Soru: Siyaset öncesi ve sonrasındaki çalışmalarınız arasında neler vardı?

Yanıt: İlk sorunuza verdiğim yanıtta da belirttiğim gibi, 1959 yılında İstanbul Teknik Üniversitesinden Yüksek Mühendis Mimar olarak mezun olup Kıbrıs’a döndükten sonra, iki yıl serbest mimar olarak çalıştım. 1961 yılı sonunda Kıbrıs Cumhuriyeti Planlama ve İskan Dairesine tayin edilip hemen arkasından 2 yıl ödeneksiz izinli olarak İngiltere’de Manchester Üniversitesinde Şehir ve Bölge Planlaması alanında yüksek lisans eğitimi aldım. 1963 Eylül’ünde dönüp Planlama ve İskan Dairesinde üç aya yakın Planlama Memuru (Planning Officer) olarak çalıştıktan sonra, Limasol Baf Bölge Müdürlüğüne atandım. Evimi Limasol’a taşımak üzere olduğum sırada 21 Aralık 1963 olayları üzerine diğer memurlar gibi görevime dönemedim. Böylece, Kıbrıs Türkü için olduğu gibi hayatım radikal bir değişikliğe uğradı. Artık Türk Cemaat Meclisi çatısı altında görev yapacaktık.

Soru: Ekonomik durumunuz nasıl?.

Yanıt: Günümüzde siyaseti en çok meşgul eden, yıpratan ve güven yitirmesine neden olan olay yolsuzluk iddialarıdır. Dolayısıyla başta hükümet edenlerin ve siyasetçilerin bu konuda çok dikkatli ve duyarlı olmaları gerekir. Şeffaf bir yönetim ortaya koymaları esas olmalıdır.

Örneğin; 1992’de UBP Genel Başkanı Sn. Eroğlu’na başını çektiğim Dokuzlar Grubu olarak verilen ve parti içinde reform isteyen Muhtıra’dan sonra partiden ihraç edilip DP’yi kurduğumuzda, ilk yaptığımız icraat mal beyanı olmuştu. Çünkü bunu UBP’de bir türlü yaptıramamıştık.

Şahsi durumuna gelince, kamu görevlisi olarak politikaya girdikten sonra görüleceği üzere hep siyasi kamu görevlisi olarak siyasi yaşamıma devam ettim. Maaşımın dışında bir gelirim olmadı. Emekli olduktan sonra da bu böyle devam etti. Başbakan ve Meclis Başkanı olarak görev yapanların aldığı emeklilik maaşıyla geçinmeye çalışıyorum. Hala kayın pederimden kızına kalan eşimin evinde oturuyorum. Elli beş yıllık tasarruflarımla ve bir mimar olarak şimdi bir ev inşa etme gayreti içindeyim; 1978’de Ağırdağ’da Dayı ailesinden satın aldığım bir arsa üzerindeki inşaatı tamamlayabilmem için borçlanmam gerekecek.

Bazı dostlarla temaslar azaldı

Soru: Siyasetten ayrıldıktan sonra dostlarınızın size karşı ilgisi nasıl oldu?. Bugünkü siyaseti nasıl görüyorsunuz?

Yanıt: Siyasetten ayrıldıktan sonra dostlarımızla olan bağımız ve ilişkimiz hiçbir şekilde azalmadı. Yıllarca arkamızdan koşan ve bize destek veren arkadaşlarla temasım azalmış olmakla birlikte, karşılaştığımızda gösterdikleri sevgi ve duygusal davranışları, gerçekten mutluluk verici ve göz yaşartıcı. Onlara samimiyetle ve dürüstçe hizmet vermenin mükafatı oluyor bunlar. Yolda yürürken, hatta araba kullanırken fark edildiğim anda bana selam verip yol veriliyor. Her rastladığım insan “geçmişi, bizleri” aradığını söylüyor. Şimdiki siyasetçilerde aynı ciddiyeti, beceriyi, saygıyı bulamadıklarına parmak basıyorlar. Politikaya ve politikacılara olan saygının azaldığını üzüntüyle görüyoruz. Bu durumun hiç de iyi olmadığını, mutlaka tamir edilmesi gerektiğini düşünüyorum. Parlamenter demokrasi ile yönetildiğimize göre, Meclisin ve milletvekillerimizin insanımıza karşı örnek davranış içinde olmaları ve saygınlığı en  üst düzeye çıkarmaları gerekir.

Meclisin çok daha üretken hale gelmesi kaçınılmazdır. Anayasamızı ve Meclis İçtüzüğünü ele alıp yeniden düzenleyerek sorunlarımıza çözüm getirecek, çağdaş yaşamı sağlayacak ve düzenleyecek yasalara ihtiyaç var. Bu da Meclisin gerekirse full-time çalışması ile gerçekleşebilir. Gelişmiş, çağdaş ülkelerde; Türkiye dahil parlamentolar böyle çalışır. Çalışkan ve ciddi olmak sorumluluğumuzu yerine getirmek zorundayız.

Rumlarda değişiklik yok

Soru: Kıbrıs sorununun çözümü konusunda ne düşünüyorsunuz?

Yanıt: Kıbrıs Rum tarafının elli yıldan beri politikalarından hiç taviz vermeden, sebep oldukları Barış Harekatının getirdiği radikal değişikliklere rağmen, hiç bir şey olmamış gibi yollarına devam etmek istedikleri anlaşılıyor. Yapılan anketler, özellikle genç kuşağın bizimle beraber yaşamak istemediklerini gösteriyor. Bir türlü eşit bir ortaklığı benimsemek istemiyorlar. Adayı bizimle paylaşmak çok zorlarına gidiyor. Yaptıkları hataları ve halkımıza reva gördükleri haksızlıkları bile bile, Kıbrıs’ın başına gelenleri, Barış Harekatını, Coğrafi bölünmeyi, kabul edip kurduğumuz devleti hazmediyorlar. Kilise bu yönde büyük rol oynuyor. Eski Dışişleri Bakanı Nikos Rolandis’in “On dört kez Kıbrıs’ta çözüme yaklaşıldığını ancak her defasında bunu reddeden tarafın Rumlar olduğunu beyan etmesi bu görüşlerimi teyit etmektedir.

Bu gelişmeden sonra halkımızın aşırı iyimserliğe kapılması hiç de sağlıklı değildir. AB’nin de desteğiyle Rumların her başlığı kendi istekleri ve inançları doğrultusuna çekmek isteyecekleri aşikardır. Çözümün “Kıbrıs Cumhuriyeti” çerçevesi içinde bulunabileceğine dair ünlü hukukçulardan olumlu görüş alarak yola çıkmışlardır. Hidrokarbon kaynakları bir katalizör rol oynayabilecek mi? Yunanistan ve Kıbrıs Rum yönetiminin içine düştüğü ekonomik krizden çıkış bir olası anlaşma ile aşılabilir mi? doğrudan Türkiye ile temas kurmaları Türkiye’nin kendilerine karşı daha esnek davranacağını mı gösteriyor? gibi soruların yanıtını müzakere süreci esnasında bekleyip göreceğiz.

Soru: Sizce Türk tarafı olası bir çözüme hazır mı?

Yanıt: Yukarıda anlatmaya çalıştığım çerçevede, Kıbrıs Türk tarafı çözüme hazırdır. Bütün tehlikelerine ve tuzaklarına rağmen 2004’de Anan Planına da evet demek ile kendini bu konuda kanıtlamıştır. Ancak verilen sözlere rağmen henüz izalosyanlardan ve baskılardan kurtulamadık. Eğer batı Rum tarafının isteklerini ille de bize kabul ettirmek için varsa ve uğraşmaya devam edecekse kanımca  bir yere varamayız ve böyle bir tutum bizi yolun sonuna getirmiş olur. Türkiye ile birlikte başka çareler, çözümler aramak zorunda kalırız. Bizi Rumun esiri olarak tutmaya bu çağda kimsenin hakkı yoktur. Bize düşen görev devletimizi en iyi şekilde yöneterek ve kalkındırarak Uluslararası meşruiyet kazanmaya çalışmak olur. Kanımca varlığımızı sürdürmek devletimizi yaşatmak için hiçbir şeyimiz eksik değildir. Hele Türkiye yanı başımızda olduğu ve destek vermeye devam ettiği sürece 80 km deniz altından boru döşeyerek Kıbrıs’a su getirmeyi göze alan Türkiye elbette bizi kaderimize ve Rumların insafına terk etmeyecektir. Ayrıca stratejik çıkarları nedeniyle Türkiye Kuzey Kıbrıs’ı hiçbir zaman gözden çıkarmayacaktır. Bu gerçekler dünyaca iyi biline! Kötümser olmamıza hiçbir neden yoktur ve olamaz! Biran için düşünürsek 1963’de ve 1974’de ne durumda idik, ne idik ve şimdi ne olduk? Kararlı, akıllı ve dik durarak özgür ve bağımsız devletimizin çatısı altında yolumuza devam ederiz.

Gençler geri dönebilir

Soru: Çözüm olursa siz ne yapacaksınız?

Yanıt: Yaşayabilir, sürdürülebilir, geçmişi yaşatmayacak, eşitliğe dayalı, onurlu bir çözüm ise, bizler de geri kalan yıllarımızı, bu yeni ortaklığın, bu birleşik Kıbrıs’ın gelişmesi ve insanımızın refah ve mutluluğu için harcamaya devam ederiz. İngiltere’de Yüksek Lisanslarını tamamlayıp orada çalışmakta olan torunlarım ve onlar gibi iyi yetişmiş binlerce gencimizin geri vatanlarına dönmesinden bizlere, hepimize daha fazla mutluluk verecek ne olabilir ki? Özetle “Allah sonumuzu hayır eylesin”

Diyalog