Çiğdem Aydın – Pelin Yükselay

Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP) ile Ulusal Birlik Partisi (UBP) koalisyonu hükümetini bitirme noktasına getiren su krizinin aşılmasının ardından şimdi de gözler Türkiye ile yapılacak 2016-2018 Ekonomik İşbirliği Protokolüne çevrildi.

Ekonomik Protokol’ün imzalanmaması nedeni ile memur maaşlarının yarısının ödenebileceği yönündeki açıklamalar, kamuoyunda endişeye yaratmaya devam ediyor. 

Diyalog muhabirleri, memur maaşlarının yarısının ödenmesi halinde, toplumdan ne gibi tepkiler gelebileceğini, mesleki ve sivil toplum örgütü temsilcilerine sordu. 

Örgüt temsilcilerinin büyük çoğunluğu, Şubat ayı maaşlarının eksik ödenmesi durumunda “İsyan çıkar, kaos olur, hükümet düşer, piyasa çöker” gibi tespitlerde bulundu. Bazı örgüt temsilcileri de “Ekonomik sıkıntı varsa, herkes beklemesini bilecek” diyerek sağduyu çağrısı yaptı.

Kim ne dedi?

Hüseyin Barbet (Muhtarlar Birliği Başkanı):

Ülke, maaşlar ödenmediği takdirde, büyük bir kaosun içerisine sürüklenir. Öyle bir durumda ülke tamamen çöker ve insanlar yollara dökülür. Bu noktada da hükümet istifa etmek zorunda kalır. Borcu harcı olan insanlar intihar eşiğine gelir, ülkede hırsızlık artar, insanlar çaresiz kalır. Açlık başlar ve kaos daha da büyür. Maaşların ödenmemesi bence ülkeyi tam anlamıyla felakete sürükler. 

Hasan Yılmaz Işık: (Tüketiciler Derneği Başkanı):

Maaşlar ödenmedi demek, hayatın felç olması, esnaf ve piyasanın çökmesi demektir. Hükümet de bu noktada meşruluğunu yitirir. Öyle bir durumda hükümet hemen istifa etmeli. Zaten vatandaşların öyle bir durumda siyasileri koltuklarda görmek isteyeceklerini sanmam. İnsanların borçları var. Bu borçlar zamanında ödenmediği takdirde faizler var. Maaşlar bir ay ödenmediği takdirde ülke kaosa sürüklenir. Herkes belli bir maaş alır ve bir ay boyunca o maaşa göre yaşar. Siz insanları zor durumda bırakamazsınız. O yüzden maaşların ödenmemesi demek, hükümetin hemen bırakıp gitmesi gerektiği anlamına gelir. 

Mustafa Tolga: (Emekli Dernekleri eşgüdüm Komitesi Başkanı) 

Öyle bir durumda ilk olarak maaşlar neden ödenmedi, ona bakmak lazım. Verilecek olan tepki de maaşların neden ödenmediğine göre değişir. Öyle bir durumda açıkçası kalkıp da memleketi yıkmam. Neden ödenmediğine bakar, akılcı çözümler bulmaya çalışırım. Tasarruf yapılmıyor, vergi konusunda aşama kat edilemiyor. Bunları tekrardan gündeme getiririm, çözümler bulmaya çalışırım. Bu konuda sendikaları da anlamıyorum. ‘Bir kuruş eksik maaş verin memleketi yıkarız’ diyorlar. Bu mudur sendikacılık? Çok yanlış. Doğru bulmuyorum.

Mahmut Kanber (Esnaf ve Zanaatkarlar Odası Başkanı):

Maaşların ödenmemesi durumunda ülkede büyük sorunlar ortaya çıkar ve kaos ortamı oluşur. Küçük esnaf ve büyük esnafta yaşanan bu durumdan dolayı büyük sıkıntılar çeker.” 

Halil İbrahim Çoktan (Oto Tamirciler Birliği Başkanı):

Burası memur devletidir. Maaşlar ödenmediği takdirde hükümet düşer ve ülkede kaos başlar. Esnaf sürünmeye zaten alışkındır, o yüzden esnafa bir şey olmaz. Ama memur, çok büyük sıkıntılar çeker. 

Osman Amca (Taşeronlar Birliği Başkanı):

Her şeye ‘evet’ denecekse ve maaşlar ödenecekse zaten ödenmesin. Biz özel sektör olarak zaten paramızı almakta büyük sıkıntılar çekiyoruz. Bir ay da onlar alamasınlar ve görsünler, para alınamadığı zaman çekilen sıkıntının ne kadar büyük olduğunu. Özel sektör batmış durumda. Biz alacaklarımızı bin bir dualarla, çok uzun vadelerde alabiliyoruz. Biz battık, devlette batsın. ‘Maaşlar ödenemediği takdirde ülke kaosa sürüklenir’ demeyeceğim çünkü ülke zaten kaosta. Şunu da eklemek istiyorum. Maaşlarını özel sektörün ödediği memurlar, işlerimizi yapmak için bugün git, yarın gel politikası uyguluyorlar. Bitsin artık bu düzen.

Barış Tilki (Şöfor Okulları Birliği Başkanı):

Maaşlar ödenmediği takdirde piyasa çok kötü etkilenir ve ekonomimizde bu durumdan kötü anlamda nasibini alır. Her kesim büyük sıkıntılarla karşı karşıya kalır. Hükümet gereken adımları atmalı ve yıllardır büyük haksızlıklara uğrayan, yıllardır zarıncayan memurlara maaşları zamanında ve tam bir şekilde verilmeli. Hükümet sorunları ya çözsün ya da çözemiyoruz diyerek bırakıp gitsin. Diyalog yolu ile sorunların aşılması lazım.”

Ali Çıralı (Kıbrıs Türk Sanayi Odası Başkanı): 

“Bu ülkede maaşlar ödenmezse hiçbir şey olmaz. Eğer hükümette para yoksa, olduğunda ödeyecek. İkisinde olmazsa üçünde ödeyecek sendikalar kısmi ödemeyi kabul etmiyor, kabul etmiyorlarsa hükümette de yoksa bekleyecekler o zaman. Maliye parayı tamamladıktan sonran verecek. Bir taraf “bir tamam isterim” derse bir taraf da “yoktur veremem” derse, ne olacak, bir şey olmaz. Ama ödenemezse piyasa açısından hiç iyi olmaz.” 

Mustafa Naimoğulları (Hayvan Üreticileri Birliği Başkanı Başkanı): 

Allah versin ödemesin da isyan çıksın. Zaten hükümetin anlamı da kalmaz. Bizim hükümetin en büyük derdi maaş ödemedir. Çünkü halkın yüzde 70’i memurdur bizim memlekette, bu güne kadar hayvancıyı ödemedi bu hükümet ama derdi bu olmadı, memuru ödemektir bizim memlekette hükümetlerin derdi. Ödemezse hükümet düşer.

Menteş Aytaç (Kar- İş Başkanı): 

Herkes bekleyecek, eğer ülkede bir zorluk varsa bir ekonomik sıkıntı varsa, herkes beklemesini bilecek. İsyan mı etsinler? Hükümet ödeyemezse çekilecek hükümetten, olay bitecek. Ama ülkede bir zorluk vardır bu bir gerçektir. Tüm kesimler sıkıntıdadır. Sadece memurlar yaşamaz bu ülkede. Marifet zorluğu aşmaktır. Zorlukları aşamazlarsa, hükümet olmanın anlamı da yoktur. Kamu çalışanları da bekleyecek, mecburdurlar. Beklemeyi öğrenecekler. Biz otobüslerle çocukları taşıyoruz, paramızı almak için 5 ay bekledik, onlar da beklemeyi öğrenecekler. 

Ahmet Yeşilada (Patates Üreticileri Birliği Başkanı): 

Ustalık bugüne gelmemekte idi. Maaş konusu her ay yaşanan bir konu. Ustalık bu konuyu buraya kadar getirmemektir. Bizim hükümettekiler her gün sokaklarda gezerler, bir iş yapmamak için. Su meselesinde marifetlerini sergilediler gördük. Üretici su bekler ürününü kaliteli üretsin, hayvancı su bekler, vatandaş su bekler, bunlar boş keseden maaş ödeme derdine düştü.

Ali Alioğlu (Narenciye Üreticileri Birliği Başkanı): 

“Kaos olur. Telefonlarımıza gelen mesajda maaşların kısmı ödenebileceği yazıyor. Kendilerinin beceriksizliğinin, basiretsizliğinin mesajıdır bu. Bunlar Türkiye ile her çözemedikleri sorunda halkı kullanırlar, sendikaları kullanırlar. Şimdi memurlar da bir ay maaş almasınlar, göreceksiniz herkes sokaklara dökülecek. Dünyada memur maaş için bütçe oluşturan tek ülke burasıdır. Nerde görüldü bir ülkenin bütçesinin yüzde 70’i memur maaşlarına gitsin? Böyle bir bütçe dünyada yoktur. Hal böyle olunca da ülke ekonomisi buna dayalı oldu. Hayat standartları buna bağlı olarak devam ediyor. Hükümet gitmez ama ülkede ciddi bir kriz ciddi bir kaos olur.” 

Kemal Altuncuoğlu (Kıbrıs Türk Esnaf ve Zanaatkarlar Federasyonu Birliği Başkanı): 

Bu ülkede memurların cebine dokunursan bu duruma tepkisiz kalmazlar, isyan çıkar, sonuçları ağır olur. Hükümet gider. Ama maaşlar ödenecek ve sorun olmayacak. Türkiye yine para gönderecek, bizim siyasiler yine hükümet olacak. 

Candan Avunduk (Süt Ürünleri İmalatçıları Birliği): 

“Kamu maaşı ödenmedi diye hükümet gitmez ama piyasa tıkanır. Ekonomik yaşam sıkışır. Ama bir defa böyle bir durum olursa, oldu diye de çok fazla abartmaya gerek yoktur.” 

Metin Şadi (İş Adamları Derneği Başkanı): 

Kamu maaşı ödenmezse hoş bir durum olmaz, kötü olur, ödenmesi gerekir. Çünkü bu ülkede, reel ekonomi kamu maaşları üzerine dönüyor. Ama ödenemezse de Dünya’nın sonu olmaz, halk buna adapte olur. 

Ceyhun Tunalı (Genç İş Adamları Derneği Başkanı): 

Ülkemizde kamu ve özel sektör iki ayrı bacak gibi görünse de, biri birlerini tamamlayacı özellikleri açısından ekonominin temellerini oluşturmaktadırlar. O nedenle, ikisinde de yaşanacak aksaklıklar ülke ekonomisini negatif yöne doğru çekme eğilimi gösterecektir. Bundan dolayı yarım maaş ödeme konusu kesinlikle kabul edilebilecek bir konu değildir. Bu konunun topluma pozitif yansıma yapacığına inandığım tek noktası. KKTC Maliyesi’nin tüm kaynaklarının kamu sektörü için kullanılıyor olmasının sıkıntılarını gün yüzüne çıkaracak olması ve kendi kendimize yetebilme mukayesesini yapabilme imkanı tanıma olasılığı olacaktır.

Diyalog