Ülkede en çok tartışılan konular arasında yer alan Enflasyon ve Hayat Pahalılığı verileriyle ilgili Yeni Bakış’a konuşan Ekonomistler, Türk lirası kullanımı ve ithalatın büyük oranda Türkiye’den yapılması nedeniyle KKTC’de enflasyonun her zaman Türkiye’den daha fazla hissedildiğini vurguladı

Ekonomist Göksel Saydam, Türkiye’deki enflasyonun KKTC’ye de yansıdığını söyleyerek, “Türkiye ekonomisinin rahat değildir ve bizde Türkiye’nin para birimini kullandığımız, ithalatı yüksek oranda Türkiye’den yaptığımız için bu ekonomik sıkıntı KKTC’ye de yansır” dedi

Ekonomist Derviş Kemal Deniz ise, Hayat pahalılığının artması ile insanların alım gücünün azaldığını vurgulayarak, “KKTC ekonomisi çok küçük bir ekonomi olduğu için otomatik olarak Türkiye’deki Türk Lirası değeri ve oradaki enflasyonun da bir kısmını otomatik olarak ülkemize ithal etmekteyiz. Çünkü biz birçok ürünümüzü Türkiye’den ithal ediyoruz” diye konuştu

Ekonomist Okan Veli Şafaklı da, 15,37’lik enflasyonun iyi bir durum olmadığını belirterek, “HP’yi ortalama bir vatandaş için hesapladığımız ve toplumda farklı demokrat kesimler olduğundan dolayı, bunun yanında da kitlelerin yaşam tarzları farklılaştığı için hayat pahalılığı bazı kesimlere anlamsız ve gerçek dışı görünüyor” dedi.

Eniz ORAKCIOĞLU

 Devlet Planlama Örgütü, Eylül ayı hayat pahalılığı oranını yüzde 0.51 olarak açıkladı. Buna göre son bir yılda enflasyon 15.37 olarak gerçekleşmiş oldu. Yeni Bakış’a enflasyonu ve Hayat Pahalılığını değerlendiren ekonomistler ise Türkiye’deki enflasyonun fazlasıyla KKTC’de de hissedildiğini söyledi.

Ekonomist Göksel Saydam;

“HP artmaya devam eder”

Ekonomist Göksel Saydam, Enflasyonun kaynağının Türk Lirasının yabancı para birimleri karşısında değer kaybetmesinden kaynaklandığını belirterek, “Bizimde kendimize özgü para birimimiz olmadığı için direk olarak enflasyona müdahale etmemiz mümkün değildir. KKTC’nin yüzde 90’ana yakın malları ithalata dayandığı ve bu ithalatın çok büyük bir bölümü de dövizle yapıldığı için bizde pahalılık yaratır. Bunun yanında vergilerde yüksek olunca enflasyon vatandaşa daha yüksek yansır. Devletin enflasyonu önlem almak adına özellikle gümrüklerde oranları düşürmeli veya kur sabitlemesi yapması gerekir. Çünkü pahalılık arttık sonra ülkede rekabet edebilirlik de azalır. Pahalılık artıkça vatandaşın aldığı mallar, özelliklede temel gıda maddelerinin fiyatları artar ve alım gücü düşer. Bu hayat pahalılığı da artmaya devam edecektir” şeklinde konuştu.

“Türkiye’deki sıkıntı KKTC’ye de yansır”

Bu ülkede izleme, değerlendirme ve strateji ile ilgili faaliyetlerin ve birimlerin olmadığını belirten Saydam, “Gözü kapalı ve ne çıkarsa bahtımıza şeklinde ilerliyoruz. Başka ülkeler bakıldığında enflasyon ile ilgili gidişatı gözlem altına alır, önlem alır ve halk bu yansımayı hissetmez. Ama bizim ülkemizde maalesef bu yoktur. Görünürde dolar değer kazanmakta,  Türkiye’nin terörle mücadelesi yanında Irak konusu  Türkiye’nin askeri masraflarını artırmaktadır. Türkiye’nin bugün silah temininin çok büyük bir kısmı ithalata dayanmaktadır ve Türkiye büyük harcamalar yapmaktadır, bu noktada harcama yapıldık sonra bütçesi para değeri döviz karşısında para kaybeder. Kısacası Türkiye’nin ekonomisi de rahat değildir. Türkiye bugün seyrüseferlere yüzde 40, bazı vergilere de belirli yüzdeliklerde artış getirme hazırlığı yapmaktadır. Bunun sebebi de Türkiye ekonomisinin rahat olmadığını göstermektedir. Bizde Türkiye’nin para birimini kullandığımız için bu ekonomik sıkıntı KKTC’ye de yansır” dedi.

 Ekonomist Derviş Kemal Deniz,

“Türkiye’den enflasyonu ithal ediyoruz”

Ekonomist Derviş Kemal Deniz ise, Hayat Pahalılığını sağlayan çok çeşitli faktörler olduğunu vurgulayarak, “Ülke içerisindeki üretim azlığı, talep azlığı veya fazlalığı enflasyonu etkileyen sebeplerdendir. Diğer yandan döviz kurları, ithalat ve ihracatın da enflasyon üzerinde etkileri vardır. KKTC ekonomisi çok küçük bir ekonomi olduğu için otomatik olarak Türkiye’deki Türk Lirası değeri ve oradaki enflasyonun da bir kısmını otomatik olarak ülkemize ithal etmekteyiz. Buna bağlı olarak her zaman için ülkemizde ihracat ile ithalat arasında büyük fark var, örneğin ihracat 100 milyonken ithalat 2 buçuk milyardadır. Kısacası biz birçok ürünümüzü Türkiye’den ithal ettiğimiz için ve KKTC’de üretimimiz çok az olduğu için Türkiye’de enflasyonun yükselmesi bize de yansıyarak Türkiye’de yüzde 10 olan enflasyon bize yüzde 10’un üzerinde olarak yansıyor. Çünkü Türkiye’nin maliyetlerinin üzerine bizde kendi maliyetlerimizi ekliyoruz. Bu sebeple Türkiye’de enflasyonun yükselmiş olması bizi direk olarak etkiliyor” diye konuştu.

“İnsanların alım gücü azalıyor”

Deniz, sözlerine şu şekilde devam etti; “Enflasyondan karşılığında da insanların alım gücünün azalıyor. Buda ekonomide bir duraklama yaratabilir. Enflasyona karşı önlem almak isterseniz, en önemli önlemlerden bir tanesi faiz oranlarını yükseltmektir ama birçok insan borçlu olduğu için buda başlı başlına sıkıntı yaratacaktır. Enflasyonun çok fazla artacağını düşünmüyorum ve bu oranlarda devam edeceğini düşünüyorum. Bu sebeple enflasyonun aşağıya çekilmesi gerektiğini ve büyümeyi artırmamız gerektiğini söyleyebilirim.”

Ekonomist Okan Veli Şafaklı,

“Yüzde 15,37’lik enflasyon iyi bir şey değil”

Ekonomist Okan Veli Şafaklı da, Hayat pahalılığını hesapladıkları ağırlıkları düşündüğünüzde ürünlerin her zaman için dövize göre artmadığını belirterek, “Örneğin sterlin olarak ödenen kiralar düşünüldüğünde sterlin bir dönem yükselmiş olsa da sonradan düşüşe geçtiğini söyleyebiliriz ve bugün herkes kirasını döviz olarak ödemiyor. Bu sebeple de DPÖ ortalama bir fiyat koyarak kiraya verilen yüzdeliğin üzerinden artış hesaplanmaktadır. Ama herkes farklı kesimlerde olduğu için bazı kesimler kiradan, bazı kesimler okul harcından, bazı kişilerde emeklidir mutfak masrafından etkilenir, fakat genel baktığımız zaman yüzde 15,37’lik enflasyon iyi bir durum değildir. Ve yüzde 15,37’lik enflasyon demek faiz oranlarının yüzde 15’in üzerinde olması demektir” şeklinde konuştu

“HP gerçek dışı gelmektedir”

Hayat Pahalılığının gerçek anlamda Enflasyon demek olmadığının da altını çizen Şafaklı, “Hayat Pahalılığı bir enflasyon göstergesidir ama enflasyon demek değildir. DPÖ’nün hesapladığı hayat pahalılığı endeksi basketteki ağırlıklara göre normal bir insanın yaşamını sürdürmesi için belli yüzdeliklerle hesaplanır. Bunun yanında ülkede homojen olmayan kesimler vardır. Memur kesimi, özel sektör kesimi, öğrenci kesimi ve Türkiye’den çalışmak için gelen bir kesimimiz vardır ve hepsinin yaşam çeşitleri ve alışkanlıkları farklılık içermektedir. Örneğin ulaşıma baktığımızda bu kesimlerin bazısı kendi aracı ile, bazısı toplu taşımacılıkla, bazıları da bisikletiyle ulaşımını sağlar. Öğretim ve sağlıkta da bu aynı şekildedir. Kimileri özel okul ve özel hastaneleri tercih ederken, kimileri devlet hastanesi ve devlet okullarını seçer. Ülkemizde artık o kadar demokratik bir yapı var ki aynı reçete de herkese uymadığı için, açıklanan hayat pahalılığı gerçek dışı gelmektedir. Her insanın hayat pahalılığı ihtiyaçlarına ve tükettiklerine göre farklılık gösterir. Biz HP’yi ortalama bir vatandaş için hesapladığımız ve toplumda farklı demokrat kesimler olduğundan dolayı, bunun yanında da kitlelerin yaşam tarzları farklılaştığı için hayat pahalılığı bazı kesimlere anlamsız ve gerçek dışı görünüyor. Ama bu HP’nin yanlış hesaplandığı anlamına gelmez” dedi.

“Enflasyonumuz Türkiye ile ilişkilidir”

Şafaklı, sözlerine şu şekilde son verdi, “Türkiye’ye ile enflasyonumuz birbiri ile ilişkilidir. Yani ithalatımızın büyük oranı Türkiye’dense Türkiye’deki fiyat buraya yansıyor ve stopajı, vergisi eklendiğinde daha da artıyor. Kısacası Türkiye’de enflasyon yüzde 10 ise burada yüzde 13 veya yüzde 15 olabiliyor. Ama piyasada durgunluk olduğu zaman satıcı fiyat artışını yansıtmayabilir.”