Yetkililer reddetti… Göç, Kimlik ve Hak Çalışması Merkezi tarafından, “2013 Kıbrıs Karnesi” başlığıyla yapılan ankette en yaygın suçlar arasında gösterilen rüşvetin, en fazla gümrükte yer aldığı algısını reddeden yetkililer, rüşvet konusunda somut bir kanıt bulunamadığını söylüyor.

Göç, Kimlik ve Hak Çalışması Merkezi  (CMIRS) tarafından, “2013 Kıbrıs Karnesi” başlığıyla yapılan ankette, en yaygın görülen suçlar arasında uyuşturucunun ardından rüşvetin gelmesi ve rüşvetin de en yaygın olarak gümrükte bulunduğu algısı, yetkililer tarafından reddedildi.

Gümrük ve Rüsumat Dairesi Müdürü Mustafa Çobanoğlu, Gümrük Çalışanları Sendikası (Güç-Sen) ve Kıbrıs Türk Ticaret Odası (KTTO) yetkilileri, “gümrükte rüşvet yok” diyerek, bu konuda iddiaların ötesinde somut bir şey bulunmadığını, halkın algısının dayanaksız olduğunu ifade etti. 

Göç, Kimlik ve Hak Çalışması Merkezi tarafından 500 kişiyle yüz yüze yapılan ankete göre, katılımcıların çoğunluğu (yüzde 65.3) ülkede rüşvetin yaygın bir olgu olduğunu ortaya koyarken, rüşvetin en çok gümrük, kamuda işe alımlardan sorumlu olanlar ve belediyelerde görüldüğünü düşünüyor.

Ankette katılımcılara konu ile ilgili “6. Aşağıdaki kurumları yolsuzluk, rüşvet ve görevin kötüye kullanılması konusunda değerlendirip, bu tür yolsuzlukların yaşandığı sıklık açısından ‘0 hiç yaşanmaz’, ‘5 çok sık yaşanır’ olacak şekilde puan veriniz” sorusu yöneltilirken, “Gümrük” 3,90 puan ile birinci sırada yer almıştı.

Nisan 2013’te gerçekleştirilen ankete 500 KKTC vatandaşı katılırken, katılımcılar gelişigüzel örneklem modeli ile seçilmiş ve yüz yüze yapılan mülakatların ardından elde edilen veriler SPSS bilgisayar programı yardımıyla değerlendirilmişti.

Çobanoğlu: Kesinlikle katılmıyorum. Konuyla ilgili KIBRIS’a konuşan Gümrük ve Rüsumat Dairsi Müdürü Mustafa Çobanoğlu, bütün dünyada rüşvet denince akla gümrüğün geldiğini belirtti.

“Bu ankette, ‘siz böyle bir rüşvet olayı yaşadınız mı?’ şeklinde soru soruldu mu?” diyen Çobanoğlu, ankette çıkan sonuca kesinlikle katılmadığını, Gümrük Dairesi’nin her kademesinde çalıştığını ve buna dair en ufak ne bir bilgi ne de bir duyum geldiğini anlattı.

“Son 3 yılda, benim dönemimde bir veya iki vaka ile ilgili soruşturma başlatıldı ama somut bir şeye ulaşılamadı” diyen Çobanoğlu, dışarıdan Kıbrıs’a gelen gümrükçülerin “yan geliriniz ne kadar” şeklinde soru sorduğunu, dünyada rüşvetin en çok gümrüklerde bulunduğuna dair yaygın kanı nedeniyle ülkedeki vatandaşların da aynı düşüncede olduğunu söyledi.

“Gümrükler son dönemlerin en temiz durumundadır”
Güç-Sen Başkanı Erol Emin de gümrüklerde rüşvet olmadığını söyledi. “Gümrükler son dönemlerin en temiz durumundadır. Açıkça iddia ederim ki gümrüklerde rüşvet yok. Birileri para alıp bir şey yapmıyor” diyen Emin, esas sorunun teknolojik altyapı ve personel eksikliği olduğunu anlattı.

Diğer dairelerin hepsinde çevirim-içi sisteme geçildiğini ancak Gümrük Dairesi’nde böyle bir teknik altyapı olmadığı için durumu suiistimal etmek isteyen tüccarların vergi kaçırabildiğini ifade eden Emin, dairede ayrıca 120 personel eksikliği olduğunun altını çizdi. Emin, üst kademede 20 kişilik bir eksiklik bulunduğunu, bu nedenle gümrük evraklarının doğru dürüst kontrol edilemediğini kaydetti.

“Siyasiler, büyük çıkar grupları ve sermayenin elinde”
Gümrük çalışanlarının narkotik kaçakçılığına karşı eğitimini da içeren çağdaş gümrük normlarının gereklerinin yerine getirilemediğini savunan Emin, bunu defalarca talep etmelerine rağmen bir türlü gerçekleştirilemediğini ifade etti.

Bu yılın Mart ayında Lefkoşa Sanayi Bölgesi’nde Gümrük ve Rüsumat Dairesi’ne bağlı bir antrepoda yaşananlar, basına yolsuzluk olarak sızmış ancak görevden uzaklaştırılan üç gümrük memuru haklarındaki iddialar asılsız çıkınca görevlerinin başına dönmüştü.

Çerkez: Kimse bize rüşvet konusunda şikayette bulunmadı. Kıbrıs Türk Ticaret Odası (KTTO) Başkanı Günay Çerkez, genelde halk arasında, halkın anladığı gibi veya onlara göre rüşvet sayılabilecek şeyler olabileceğini, bunu, kayıt dışı ekonomi gibi bilimsel bir araştırmayla irdelenmesi gerektiğini kaydetti. Kendisinden rüşvet talep edilen biri olursa bunu derhal polise bildirmesi gerektiğini söyleyen Çerkez, “Hiçbir kimse gelip da bize ‘ben bugün gümrükte normal işimin yapılması için para vermek zorunda kaldım, bana göre da bu rüşvettir’ diye yazılı veya sözlü bir şey ulaştırılmadı” dedi.

 Çerkez, Ticaret Odası’na sadece gümrükçülerin mesai dışında çalışmayı tercih ettiklerini, bu durum nedeniyle tüccarların memurun ek mesai ücreti yanında taksi ve akşam yemeği paralarını da ödemek zorunda kaldığını ifade etti.

“Bu rüşvet midir, değil midir?” diye soran Çerkez, diğer yandan bu durumun kamunun “anormal” çalışma sisteminden dolayı kaynaklanmış olabileceğini, önemli olanın bir sistemin olması ve ciddi şekilde denetlenmesi olduğunun altını çizdi.

Yücel: İnsanlara neden böyle bir algıları olduğunu sormadık
CMIRS Direktörü Mine Yücel, anket sonuçlarının bir algıdan ibaret olduğunu ve katılımcılara “rüşvetle bireysel olarak yüzleşip yüzleşmediklerinin” sorulmadığını söyledi. Ankete katılan vatandaşların sorulan sorulara puanlama ile yanıt verdiğini, bu tekniğin kullanılmasının nedeninin katılımcıları yönlendirmeyi önlemek, onların sorulara daha çok konsantre olmasını sağlamak ve kıyaslama yapabilmek olduğunu anlattı.

“İnsanlara neden böyle bir algıları olduğunu sormadık ancak böyle bir algı olması kurum adına üzücüdür” diyen Yücel, anketin ikinci bölümünde insan hakları, göç ve ülkedeki yabancılarla ilgili verilerin sunulacağını aktardı.

Kıbrıs