Dolar ve Euro, son bir yılda Türk Lirası karşısında ortalama 1 TL’nin üzerinde artış gösterirken, İngiliz Sterlini’ndeki artış 1 TL’yi de geçti.

Özlem ÇİMENDAL

övizin hızla yükseldiği, asgari ücretin açlık sınırında olduğu, TL ödenip döviz borçlanmak zorunda kalan KKTC’de, Euro, doların son bir yıldaki yükselişine bakıldığında, ortalama 1 TL’nin üzerinde bir artış gösterdiği görüldü. Sterlindeki bir yıllık artış ise 1 TL’yi de geçti. 

Dövizin önlenemez artışı 2018’de de devam ediyor 

Temel tüketim maddelerine gelen dudak uçuklatan zamlar, vatandaşı ekonomik darboğazın sarmalına her gün biraz daha itmeye devam ederken, 2018 itibarı ile de dövizin özellikle de sterlinin önlenemez artışı devam ediyor. 

5,33’ten 5,67’ye fırlayan sterlin, 2018 asgari ücretindeki artışı yerle bir etti 

2017 yılında yüzde 7.68 artış ile brüt 2 bin 175 TL, net bin 892 lira 25 kuruş olarak belirlenen asgari ücret, borçlanmaların ve kiraların sterlin üzerinden olduğu KKTC’de 2017 yılında 4,82070 TL’den 5,3300 TL’ye fırlayan sterlin karşısında toz oldu. Yine 2018 yılında 5,6737 TL’yi gören sterlinin önlenemez yükselişi brüt 2 bin 365 TL olarak belirlenen asgari ücreti yerle bir etti. 

Dolar, Euro, Sterlin çıldırdı 

2017 yılı içerisinde sert şekilde değer kaybeden Türk Lirası 2017’nin Eylül-Ekim ayı itibarı ile sterlin karşısında kaybettiği değer ile tamamen çakıldı. Dolar, Euro ve Sterlin, TL karşısında tarihinin rekorlarını yinelerken, vatandaşın da cebini deldi geçti. 3,9780 TL’yi gören Doları, 4,6727 Euro takip ederken 2017 yılında en yüksek seviyesini gören Sterlin ise, resmen tarihi zaferini ilan ederek 5,3300 TL’den işlem gördü. 

TL değer kaybetmeye devam ediyor 

Dövizin Türk Lirası üzerindeki baskısı ise, artarak devam ediyor. Son zamanların en kötü performansını gösteren ve gelişmekte olan ülke para birimleri arasında en çok değer kaybeden para birimi olan TL’de aynı seyir devam ediyor.

Son bir yılda ortalama 1 TL arttı

Dövizin Türk Lirası karşısında değer kazanması 2016-2017-2018 yılında da devam etti. Son bir yıla bakıldığında Euro, dolar ortalama 1 TL artış göstermiş durumda. Sterlindeki artış ise, bu oranın çok daha üstünde. 2017 Ocak ayında 4,82070 TL olan sterlin 2018 Mart itibarı ile 5,6737 TL’ye fırlayarak ekonomik dengeleri altüst etti. 

2017-2018 asgari ücretleri eridi

Hızla yükselen döviz karşısında eriyip toza dönen asgari ücret ve çalışanın açlık sınırının altında sürmeye çalıştığı yaşam ise her gün biraz daha zorlaşıyor. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Asgari Ücret Saptama Komisyonu yeni asgari ücreti, yüzde 7.65 (155TL) artış ile brüt 2 bin 175 TL, net bin 901 TL olarak belirledi. Ancak borçlanmaların ve kiraların sterlin üzerinden olduğu KKTC’de 2017 yılında 4,82070 TL’den 5,3300 TL’ye fırlayan sterlin karşısında toz oldu.

2017 asgari ücret

Asgari ücret 1 Şubat’tan beri aylık brüt 2 bin 20 TL, net ise bin 757 TL olarak yürürlükte bulunuyordu.

Yeni asgari ücret, yüzde 7.68 artış ile brüt 2 bin 175 TL, net bin 892 lira 25 kuruş olarak belirlendi.

Saatlik: 12.55 TL

Günlük: 100.38 TL

Haftalık: 501.92 TL

Aylık: 2.175 TL

2018 asgari ücret

KKTC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Asgari Ücret Saptama Komisyonu, işçi ve işveren taraflarının önerileri yeniden değerlendirilmesi sonucunda 2018’in asgari ücretini brüt 2 bin 365 TL olarak belirlenirken, net 2 bin 82 TL oldu. 

Saatlik: 13,69 TL

Günlük: 109,15 TL

Haftalık: 545.77 TL

 Aylık: 2 bin 365 TL

KKTC’de bir asgari ücret, 400 Sterlin 

Dövizin rekor kırması ile ülkedeki asgari ücret de eridi. 2017 yılında 2 bin 175 TL olan asgari ücret, dövizin son dalgalanması ile 415 Sterlin’e denk gelirken, 2018 yılında 2 bin 365 TL olarak belirlenen asgari ücret ise 417 Sterlin’e tekabül ediyor. 

2017 yılında sterlindeki artış aylara göre şöyle: 

Ocak

Alış: 4,79570TL

Satış: 4,82070TL

Şubat

Alış: 4,74750TL

Satış: 4,77230TL

Mart

Alış: 4,54920TL

Satış: 4,57300TL

Nisan

Alış:4,6914 TL

Satış:  4,7158 TL

Mayıs

Alış: 4,6898 TL

Satış:  4,7142 TL

Haziran

Alış: 4,5802 TL

Satış:  4,6041 TL

Temmuz

Alış: 4,6831 TL

Satış:  4,7075 TL

Ağustos

Alış: 4,6690 TL

Satış:  4,6933 TL

Eylül

Alış: 4,7747 T

Satış:  4,7996 TL

Ekim

Alış: 4,9906 TL

Satış:  5,0167 TL

Kasım

Alış: 5,2906 TL

Satış:  5,3182 TL

Aralık 

Alış: 5,3023 TL

Satış:  5,3300 TL

2018 yılında sterlindeki artış aylara göre şöyle: 

Ocak

Alış: 5,3299 TL

Satış: 5,3577 TL

Şubat

Alış: 5,3323 TL

Satış:  5,3601 TL

Mart

Alış: 5,6443 TL

Satış: 5,6737 TL

Döviz çıldırdı zamların freni patladı 

Ülkede üst üste gelen zamlar ve dövizin hızla yükselişi vatandaşın belini bükerek hızla çıkmaza sokmaya devam ederken, ülkenin ekonomik bunalımdan kurtulması için siyasi erkten herhangi bir tedbir alıcı adım atılmaması ise endişe ile izleniyor. 

Uzmanların uyarılarına kulak asılmıyor

Uzman ve ekonomistlerin özellikle TL ödenip, döviz borçlanılan KKTC’de TL’ye teşvik edici adımlar atılmasını salık vermesine karşı, tedbir almada yetkili mercilerin uyarılara kulak asmaması, vatandaşı gittikçe ekonomik buhranın içine çekmeye devam ediyor. Uzmanların tümünün “kazandığınız para biriminden borçlanın” uyarısına rağmen vatandaşlar ve iş insanları, döviz cinsinden borçlanmayı sürdürüyor.

Temel tüketim maddesi ekmek bile zamlandı 

Ekmeğe yapılan zammı akaryakıt ve ruhsatlar izlerken, zam furyası da aralıksız devam etti. Stantlardaki yerini 1 TL’den alan somun ekmekteki üst üste yapılan artışlar 1.25 TL son olarak da 1.50 TL ile rekor kırdı. Sofraların temel tüketim maddesi olan tüm ekmeklere 50’şer kuruş zam geldi. Tüm ekmek çeşitlerine gelen 50 kuruşluk zam zaten zar zor geçimini sağlayan kalabalık ailelerin de belini büktü. Önce 1 TL, daha sonra 1.25 TL olan somun ekmeğe son olarak yapılan 25 kuruşluk zam ile somun ekmeğin satış fiyatı 1.50 TL olmuş oldu. 

Süt ve süt ürünleri rekor kırdı 

Yine vatandaşın temel tüketim maddeleri arasında olan özellikle çocuklu ailelerin tüketmeme lüksü neredeyse olmayan süt ve süt ürünlerine de gelen zamlar, vatandaşın cebinde bir delik daha açtı. Çocuklu ailelerin yakından hissettiği sütteki artış 3.35 TL’den, 2.99 TL-4. 75 TL arasında değişen marka ve fiyat aralıklarıyla vatandaşı isyan noktasına getirdi. Kısa süre önce 5.50 TL’den satılan 1 kg. yoğurdun fiyatı ise neredeyse 2 TL’lik gibi bir artış ile 6.99 TL’ye yükseldi. 2017 yılında maksimum 17.47 TL’lik fiyat aralığında satışa sunulan standart tüm bir tavuğun şu anki fiyatı ise 20.55 TL.  Standart bir marka olan 1 kg. hellimin de fiyatı 15 TL’den 20 TL’ye çıktı. Yine standart bir marka olan 30’lu bir koli yumurta kısa süre önce 13.50 TL’den alıcısını beklerken, son yapılan zamla birlikte 19.90 TL ile vatandaşın cebini zorlar seviyeye geldi.  

Dar gelirlinin kurtarıcısı baklagiller de uçtu 

Yine kalabalık ve dar gelirli ailelerin, akşam yemeklerinin mutlaka olmazsa olmazı olan pirinç ve bulgur da zamdan nasibini alan kuru besinler arasında yer aldı. Fiyatı 4.50 TL’den 6.99 TL’ye yükselen baldo pirinci 1.99 TL’den 2.50 TL’ye yükselen bulgur takip etti. 75 kuruşluk uygun bir fiyat aralığı arasında sayılabilecek makarnaya da 50 kuruşluk artış geldi. Böylelikle 1.25 TL’den satışa sunulan makarna da zamlandı. 

Tüp gaza gelen zam bütün kış vatandaşı ısıtmadı üşüttü

Kışın ekonomik ısınma alternatifleri arasında yer alan gaz sobası ve tüp sobası kullanıcıları hem gaz yağına hem de tüpe gelen zam ile birlikte üst üste gelen zam furyasından nasibini almış oldu. Ev tipi tüp gaz fiyatlarına sessiz sedasız zam yapıldı. 50 TL'ye yükselen ev tipi tüp gaz bazı yerlerde ise 51 - 52 TL'den satılıyor. Kış ayında tüp gaza zam yapılması asgari ücretle geçinen vatandaşı çileden çıkardı.

Akaryakıta da yeni yılda okkalı zam yapıldı 

Ülkede uzun zamandır zam yapılmayan akaryakıt ürünlerine Şubat 2018 itibarıyla okkalı olarak yapıldı. Benzin ve Euro dizel ürünlerine litrede 15 kuruş zam yapıldı. Yapılan zamlarla akaryakıt ürünlerinde son fiyatlar şöyle oldu: Euro dizel: 3.78 Benzin 95 oktan 3.85 Benzin 98 oktan 4.04 Gazyağı 3.55. 

Tüm tütün ürünleri 2 TL arttı 

Ekmek, akaryakıt ve ruhsat zammının ardından da dört gün önce tütün ve tütün ürünleri zamlandı. Tütün ve tütün ürünlerine gelen zam ile birlikte 25 gr. tütünlere 1 TL, 50 gr. tütünlere ise 2 TL olmak üzere zam geldi. Tütünlerin zamlanmasının yanı sıra değişen fiyat aralıklarıyla yine tütün ürünleri olan tütün filtresi ve tütün kağıtlarına da zam geldi.  

Bürokrasi de zamlandı 

Temel besin maddelerine yapılan zamlara ek olarak resmi evrak, ehliyet, harçlar ve daha birçok bürokratik işleme de okkalı zam yapıldı.  Pul Yasası’ndan evlenme harçlarına, ehliyet ücretlerinden seyrüsefer ücretlerine kadar her şeye zam yapıldı. 

Yeni Bakış