Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Emine Dizdarlı, hükümetleri direkt olarak denetleme görevi olmadığını, bakanlar kurulunun dahi zaman zaman yasalara aykırı karar aldığını söyledi

YETKİM OLSA

Hükümetleri direkt olarak denetleme yetkisi olmadığını anlatan Emine Dizdarlı, “yetkim olsaydı vay hallerine” diyerek, geçmiş evrakları incelerken 2011 ve 2012 yıllarına ait yasal olmayan Bakanlar Kurulu kararları gördüklerini anlattı.

GÖREVDEN UZAKLAŞTIRMA

Ombudsmanın görevini kötüye kullanan ve kasıtlı olarak vatandaşa işlem yapmayan, bilgi aktarmayan memurlarla ilgili haklarında ceza davası getirme yetkisi olduğunu söyleyen Dizdarlı, “Kamu Hizmeti Komisyonu’na başvurup görevden uzaklaştırma talep edebilirim, Gerek duyarsam bu yetkimi kullanacağım” dedi.

BAŞVURULARDA % 300 ARTIŞ

Ombudsmanlık makamının uzun bir süre boş kaldığını anlatan Dizdarlı geldiği 2 aylık sürede geçmişe oranla yapılan başvuruların % 300 artış gösterdiğini ifade etti.

EMEKLİLERDEN KESİNTİ

Maliye eski bakanı Ersin Tatar’ın mahkeme huzurunda emeklilerden kesilen verginin geri ödeneceği konusunda verdiği sözü hatırlatan Dizdarlı, “2016 bütçesine konulacağı ve ödeneceği bilgisi verildi. Keşke derhal ödense… Mahkeme kararlarına en erken zamanda uyulması gerekir” dedi.

Baykan Gürses Özdağ

2012 yılından beri boş olan Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) görevine atanan Yüksek Mahkeme Yargıcı Emine Dizdarlı, yetkileri arasında hükümetleri direkt olarak denetleme görevi olmamasına rağmen bakanlıkların işleyişinde denetleme yapabilme görevi bulunduğunu söyledi. Halkın uzun zamandır boş kalan Ombudsman’lık makamını unuttuğunu söyleyen Dizdarlı, “amacımız bu makamın halk için olduğunu, devletin de yasalara uygun şekilde hareket etmesini sağlamaktır” dedi. Dizdarlı, “Halk bu hizmeti unutmuştur. Halka yasalar çerçevesinde sunulacak olan bu hizmetin aslında yeni bir umut olabileceğini söyleyebilirim. İdarenin de bizim varlığımızı hissederek yapacağı işleri keyfi yapmasını bir nebze olsun önleyeceğiz” diye konuştu. İdarenin yasalara uyma veya kendilerine verdiği yetkiler konusunda bilgi sahibi olmadığının da bir gerçek olduğunu belirten Dizdarlı, “Amacım dikkat edilmesi gereken yasalarla ilgili uyarmak ve bilgilendirme yapmaktır” ifadelerini kullandı. Seçim dönemlerinde verilen söz ve vaatlerin, küçük toplumlarda aksaklıklara neden olduğunu anlatan Dizdarlı, “Seçim dönemlerinde verilen sözler veya vaatler, küçük toplumlardaki aksaklıkları daha da gündeme getiriyor. Bunların zemini belli dönemlerdeki yasa dışı istihdamlar ve hareketlerle ortaya çıkıyor” dedi.

Göreve atanmanızın ardından Ombudsman makamının toplumda unutulan görevlerini kısa sürede yönetenlere ve halka hatırlattınız. Ne buldunuz yıllarca kalan bu boş makamda?

Dizdarlı: Buraya gelerek binamızı ziyaret ettiniz ve buranın nasıl bir konumda olduğunu gözlemlediniz. Ombudsman özel bir apartmanın 4. katında yer alıyor. Ulaşımı zor bir binadayız. Özel bir yerde ve 4. katta olması bu dairenin devlet dairesi ciddiyetinden çok uzaktır. En kısa zamanda devlet dairesine yakışı bir şekilde bir bina bulma çabasındayım. Bir bina buldum, Bakanlar Kurulu’na da gerekli talebimi yaptım. Önerge hazırlanacak. Henüz bir sonuç alınamadı.

Soru: Sadece binayla ilgili değil sıkıntınız. Personel eksikliğiniz de dikkat çekiyor…

Dizdarlı: 3 Baş denetçi olması gerekirken 2 Baş denetçimiz var. 1 Baş denetçi kadrosu tamamen boştur. 7 denetçi kadrosu var. Bunların tamamı da boştur. Denetçi kadrosunda birkaç kişi geçmişte vardı ancak başka dairelere görevlendirildiler. 3 Baş Denetçi hiçbir zaman olmadı. Daire Müdürü vardır, onun dışında idare memuru eksiktir. 3 kitabet memuru maliye ve arşiv işlerine bakıyor. 1 de idari kadroda memur vardır. En erken zamanda boş kadroların doldurulması gerekmektedir. Henüz koşullar yaratılmadı. Yasamıza göre denetim görevinde bulunacak bir kişinin 3 yıl Kamu hizmetinde görev yapmak gereksinimi var. Özellikle hukuk, iktisat veya siyaset mezunu olmak aranan niteliklerdendir. Ocak ayında bu kadrolarının doldurulacağı sözünü aldım. Kasım ayında alınan yetkileri, yılsonu olduğu nedeniyle Ocak ayında tekrarlamak gerekiyor. Ocak ayında Başbakanlıktan gerekli yetkiler için girişimde bulunacağım. Kadroların dolmaması için sıkıntı olmaması gerekir. Mevcut sistem içinden doldurulacağı için bir sıkıntı olmaması gerekir. Çünkü kamuda çalışan ve en az 3 yıllık kamu geçmişi olmak gerekir. Yeni bütçe arama çabası yoktur.

Soru: Bütçe olanaklarınız nasıl?

Dizdarlı:  Çok kısıtlı. Özellikle tüm işlemler ve yazı işleri bilgisayarlarla yapılır. Bizim bir bilgisayarcımız yok. Baş Denetçiler gizlilik açısından kendi raporlarını kendileri tanzim ediyor. Ancak diğer işlerin yapılması ve bilgi akışının, raporların yapılacağı, sitelere aktarılmasına ilişkin işleri yapacak kimse yok. Şu anda yardım isteyerek yapıyoruz. Dıştan hizmet satın alarak yapıyoruz. Bunun ortadan kaldırılması lazım. Maliye Bakanıyla yaptığım görüşmede özellikle geçici statüde olan ve bize bu yönde hizmet verecek olan personel de talep ettim. Birkaç sözleşmeli personel de alarak eksikliklerimizi tamamlamayı hedefliyoruz.

Soru: Yargıda önemli görevlerde bulundunuz. Bu makamda ne yapmayı hedefliyorsunuz?

Dizdarlı: Bu hizmet halk içindir. Halk bu hizmeti unutmuştur. Halka yasalar çerçevesinde sunulacak olan bu hizmetin aslında yeni bir umut olabileceğini söyleyebilirim. İdarenin de bizim varlığımızı hissederek yapacağı işleri keyfi yapmasını bir nebze olsun önleyeceğiz

Soru: En büyük şikâyet devlet organlarının yasalara uymuyor oluşudur. Bunu önleyebilir misiniz?

Dizdarlı: İdarenin yasalara uyumu veya yasaların kendilerine verdiği yetkiler konusunda bilgi sahibi olmadığı da bir gerçek olabilir. Amacım, yılbaşından sonra yeni binaya kavuşmam halinde her daire nezdinde bir bilgilendirme yapmaktır. Dikkat etmeleri gereken yasalarla ilgili eğitim süreci başlatmayı hedefliyorum. Seçim dönemlerinde verilen sözler veya vaatler, küçük toplumlardaki aksaklıkları daha da gündeme getiriyor. Bunların zemini belli dönemlerdeki yasa dışı istihdamlar ve diğer şeylere baktığımızda hep seçim amaçlı veya bir amaç için yapılan veya popülizm dediğimiz olaylardır. Şeffaflık çok önemlidir. Basını kullanmak önemlidir. Benim görevimde çok önemlidir.
Soru: Kamuda 2. iş tartışmaları var. Bu konuda Anayasa Mahkemesinin kararı var. Aynı zamanda şimdi de yürütülen bir dava var. Bu konuda verilen karar neden hükümet edenler tarafından uygulanmıyor?
Dizdarlı: Özellikle 2. İş konusunda Serbest Çalışan Hekimlerin Yüksek Mahkemede bir davası görüşülüyor. O konuda bir cevap vermek istemiyorum, aksi halde Mahkemeler Yasası’na ters bir harekette bulunurum. Dava neticesinde bu konuda bir karara varılacak.

Soru: UBP hükümeti döneminde emeklilerin maaşlarından vergi kesintisine gidildi. Bu da Anayasa Mahkemesi kararıyla iptal edildi ve dönemin Maliye Bakanı bu konuda geri ödeme yapacaklarını söyledi. Bu neden uygulanamadı?

Dizdarlı: Ersin Tatar’ın verdiği söz neticesinde yine Yüksek Mahkeme’de dava açılmış ve emekliler lehine olumlu sonuçlanmıştı. 2016 bütçesine konulacağı ve en erken zamanda ödeneceği bilgisi verildi. Ödenmeyecek diye bir şey yoktur. Maddi kaynağı bulmak önemlidir. Keşke derhal ödense ve farklı şeyler daha sonraya bırakılsa… Mahkeme kararlarına en erken zamanda uyulması gerekir. Bu konuda Ocak ayının ilk günlerinde ödeneceği bilgisi verildi.

Soru: Ombudsmanın yaptırım gücü var mı?

Dizdarlı: Yasamıza göre eğer bilgi kasıtlı olarak engellenmişse veya vermesi gereken bilgiyi savsaklıyorsa o zaman yaptırım gücümüz şikâyette bulunup aleyhlerine ceza davası getirebiliyoruz. İlgili memuru görevden alma, Kamu Hizmeti Komisyonu müracaat edip ilgili memuru da görevden alma talebinde bulunabiliyoruz, geçici olarak soruşturma tamamlanana kadar.  Bu konuda yetkimiz var.

Soru: Bu yetkiyi kullanacak mısınız?

Dizdarlı: Şu anda böyle bir ihtiyaç hissetmedim. Ama duyduğum anda kullanmaktan da çekinmeyeceğim.

Soru: Bu yetkinin sınırı size yeterli geliyor mu?

Dizdarlı: Hayır. Yasamız yaptırım konusunda kendi kanaatime göre yeterli değildir. Belirli şeyleri geliştirmek gerekir. Belirli kurumlar örneğin Cumhurbaşkanlığı, Başbakanlık, Meclis ve ona benzer bağımsız kuruluşlar tabii ki benim yetkim dışındadır. Cumhurbaşkanlığından, Başbakanlıktan bilgi talep etme yetkim vardır. Ama içişlerine karışma olanağım yoktur. Örneğin Başbakanlıkta rutin işleri ile ilgili veya personelle ilgili bazı konulara yetkim olmakla birlikte orada yer alan her konuya müdahale etme yetkim yoktur. Esas ana yetkileri kullanırken, örneğin gayri yasal bir Bakanlar Kurulu var, ona müdahale edemem. Niye böyle bir karar alındı diyemem. Bazı evraklarda geçmiş yıllara ait 2011-2012 yılında yasal olmayan durumlarda Bakanlar Kurulu kararları da görmüş bulunmaktayım.

Soru: Diğer ülkelerde de Ombudsmanın yetkisi bizdeki gibi sınırlandırılıyor mu?

Dizdarlı: Güney Kıbrıs’ta Ombudsmanın yetkileri bizden daha geniştir. Yasal değişiklik konusunda bir çabam olacaktır. Ancak bu yasal değişikliği hemen ele alıp yapmak istemiyorum. Kendime bir zaman tanıyıp hangi kurumlarda nasıl aksaklıklar var veya aldığım geri dönüşümde uygulanacaklar varsa buradaki eksiklikleri de görmek istiyorum. Ciddi bir şekilde gözlem yapmam gerekiyor. Bunun da bir zamana ihtiyacı olacak.

Soru: Şu ana kadar kaç başvuru aldınız?

Dizdarlı: Geldiğimde önce yeni başvuruları değil, eski başvuruları değerlendirdim. 26 tane gündemde olan veya beklemede olan, cevap alamayan dosya vardı. Tümünde ikaz yazılarımızı yazdık. Ve geri dönüşleri de başladı. Hepsinde iyi veya kötü bir cevap almaya başladık. Yeni başvurularımız var. Sonuçlanan yeni dosyalarımız da olmakla birlikte şu anda 2 ayda aldığımız başvuru sayımız 2012 yılının % 300 üzerindedir. Bu nedenle öncelikli hedefim Ocak ayında denetçilerimi tamamlamaktır.

Soru: En çok hangi konuda şikâyet alıyorsunuz?

Dizdarlı: Anayasamızın belirlediği dilekçe hakkı ile ilgili dilekçe yapıp cevap almamak var, tahminen 7-8 tane bu şikayet var. Atamalarla ilgili bazı sorunlar var. Çevre Platformunun Karpaz bölgesindeki çarpık yapılaşmayla ilgili müracaatı var. Belediyelerle ilgili 5 tane başvuru var. 2002-2006 yılları arasında görevlendirme yoktu, bu makam boştu.  2011’in sonundan itibaren 2015 yılına kadar da Ombudsman yoktu. 2012’de 17 başvuru oldu. 2013’de 4 başvuru, 2014’de 2 başvuru, 2015’de benim göreve geldiğim 2 ay içerisinde 46 başvuru aldık.

Soru: Bu dosyaların sonuçlanmasında mekanizma işliyor mu, sorunlar ortadan kalkıyor mu?

Dizdarlı: Mesela Polise başvuruldu, hakkında bazı davalar getirildi veya cezai işlem vardır, ne olduğu, soruşturmanın hangi aşamada olduğu konusunda bilgi almak istenir. Polis Genel Müdürlüğüne yazı yazıp bu konuda bilgi talep ediyoruz. Soruşturmaya müdahale etmeyiz ama ne yapılacağı konusunda bilgi alabiliriz. Bu aldığımız bilgiyi vatandaşa iletiyoruz.

Soru: Ombudsman hükümetleri denetleyebilir mi?

Dizdarlı:  Hükümetleri denetleme görevim direkt olarak yoktur. Sadece bakanlıkları vardır. Olsaydı vay hallerine…

Havadis