Geçtiğimiz yıllarda kafa nakli ile gündeme gelen İtalyan beyin cerrahı profesör Sergio Canavero, beyin nakli aracılığıyla ölümsüzlüğün kapısının aralanabileceğine dair teziyle tekrar gündemde. Canavero’ya göre uygun koşullar sağlandığı durumda uzun süredir üzerinde çalışılan bir 'rüya' gerçek olabilir. Peki tıp dünyası bu konuda ne düşünüyor? "Bu böbrek, kalp veya akciğer nakli gibi değil" diyen Prof. Dr. Ramazan Sarı anlattı.

Derleyen: Oğuzcan Atış / Milliyet.com.tr - İnsandan insana kafa nakli yapma konusunda çalışmalar yürüten ve söylemleriyle tüm dünyada ses getiren İtalyan Profesör Sergio Canavero bir kez daha tartışma yarattı. Ünlü cerrah, gelecekte insandan insana beyin naklinin mümkün olabileceğini ve insanların bu sayede teoride istediği kadar yaşayabileceğini ifade ediyor. Peki bu mümkün mü? İşte bilim dünyasını ayağa kaldıran açıklamanın detayları.

OPERASYON 18 SAAT SÜRDÜ

İtalyan beyin cerrahı 2015 yılında yaptığı açıklamada, beraberindeki ekiple birlikte 2 yıl içinde insandan insana kafa nakli yapacağını açıkladığında tüm dünya şaşkına dönmüş ve gözler Canavero’nun yürüttüğü çalışmalara dönmüştü. Takvimler 2017 yılını gösterdiğinde Canavero’nun liderliğinde çalışma yürüten ekip, dünyanın ilk kafa naklini Çin'de bir ceset üzerinde gerçekleştirdiğini duyurdu. Canavero, yaklaşık 18 saat süren operasyonda uzmanlar kopuk bir başı omurgayla, sinirlerle ve kan damarlarıyla yeniden bağladığını iddia etti. Yapılan açıklamada, aynı ameliyatın kısa süre içinde boyundan aşağısı felçli canlı bir insan hasta üzerinde gerçekleştirme hedefi dünyayla paylaşıldı.

Dünyanın ilk canlı kafa nakli için gönüllü olan 31 yaşındaki ağır engelli Rus bilgisayar bilimcisi Valery Spiridonov, 2019 yılında Canavero'nun kendisine tekrar yürüyebileceğinin, normal bir hayata sahip olacağının ve hatta hayatta kalmasının bile garantisini vermediğini gerekçe göstererek gönüllü olmaktan vazgeçti. Kafa naklini hedefleyen ameliyat gönüllü bulunamaması sebebiyle gerçekleşemedi.

'İLK AMACIM BEYİN NAKLİYDİ'

Daha önce de 2017 yılında Hürriyet gazetesine röportaj veren Sergio Canavero, ilk hedefinin beyin nakli olduğunu ifade ederek, "Aslında ilk amacım kafa nakli değil beyin nakliydi. Çin’in amacı ise tedavi edilemez denen tıbbi şartları iyileştirmek. Benim amacım ise hayatı uzatmak. Bugün size bu konuda da ciddi adımlar attığımı söylemek istiyorum. Eleştirilere her zaman açığım ama biliyorum ki eğer beyin naklini öncelikli olarak yapmakta ısrar etseydim saldırılar karşısında direnemezdim. Şimdi kafa naklinin yapılabileceğini göstererek işe başlayacağım. Beyin nakli de kafa nakli de omurilikle birebir ilişkili konular. Birbirlerinden o kadar da uzak değiller. Adım adım gidiyorum. Sonunda devrimsel veriler elde etmiş olacağız. Hayat uzayacak ve bedenler değiştirilebilecek"diye konuşmuş ve 'ölümsüzlüğün' anahtarının bilinç olduğunu düşündüğünü ifade etmişti.

Canavero, Çin hükümetinin kafa nakli konusunda ilgili olduğunu ve kendisine destek sağlayacağı için çalışmalarını bu yönde yoğunlaştırdığını söylemişti.

'BEYİN ÖLÜMÜ GERÇEKLEŞMİŞSE MÜMKÜN'

Canavero, geçtiğimiz günlerde ise yeni açıklamalarıyla gündeme geldi. "İnsandan insana kafa nakli aslında beyin nakline giden bir adımdı. Beyin nakli şu an için imkânsız kabul edildiği için kafa nakline odaklanmaya karar vermiştim" diyen İtalyan cerrah, beyin nakli konusundaki fikirlerini, editörlüğünü yaptığı Surgical Neurology International dergisinde (Uluslararası Cerrahi Nöroloji Dergisi) 'İnsanda beyin nakli teknik olarak mümkün' başlıklı makalesinde detaylıca aktardı.

Makalesinde beyin nakli ameliyatını teorik olarak anlatan Canavero, klonlanmış veya beyin ölümü gerçekleşmiş bir bedenin, uygun koşullar sağlanarak beyin naklinde kullanılabileceğini belirtti. Canavero, makalesinde teorik olarak bir kişinin beynini nasıl çıkarıp bir klonun veya bağışlanmış ve beyin ölümü gerçekleştirilmiş, 'bağışıklık kazandırılmış' bir vücudun kafatasına yerleştirebileceğini aktararak şunları ekledi:

"Yaşlı bir vücudu başarılı bir şekilde gençleştirebilecek teknolojilerin bulunmaması diğer seçenekleri keşfetme zamanının geldiğini gösteriyor. Beyin nakli bunu teorik olarak mümkün kılabilir. Bunun için kadavralarla ve beyin ölümü gerçekleşmiş insanlarla deneyler yapılması gerekiyor. Yeni cerrahi aletlerin geliştirilmesi gerekecek. Uygun finansmanla uzun süredir devam eden bir rüya sonunda gerçek olabilir."

TARTIŞMA KONUSU OLDU 

Canavero’nun ortaya koyduğu hedef ve gerçekleştirdiği ameliyatlar hakkındaki söylemleri ise bilim dünyasında bir dizi tartışmaya sebep oldu. Sinirbilimci Dean Burnett, 2017'de Canavero’nun Çin’de yürüttüğü çalışmaların başarıyla tamamlandığını duyurmasının hemen ardından yaptığı açıklamada, "Böyle bir operasyonun başarılı olarak tamamlanması için bilimin henüz üstesinden gelemediği bazı zorlukların aşılması gerekiyor. Bu engellerin üstesinden gelindiğine dair hiçbir açıklama ve emare yok” diye konuşarak Canavero’nun doğruyu söylemediğini ifade etti.

'BU İDDİALARIN HEPSİ SAHTE'

Biyoetik uzmanı Arthur Caplan ise kafa nakli operasyonunun başarılı geçtiğine inanmadığını belirterek, "Bunlar sahte iddialar. Bu tür iddiaları destekleyenler ve herhangi bir insanı kanıtlanmamış acımasız ameliyatlara maruz bırakanlar manşetlere çıkmayı değil yalnızca hor görmeyi ve kınanmayı hak ederler” şeklinde konuştu.

Canavero ise suçlamaları reddetmiş ve Çin’de yapılan kafa nakli operasyonunun başarılı olduğunu söylemek dışında farklı bir şey söyleyemeyeceğini belirtmişti.

'BU BÖBREK NAKLİ GİBİ DEĞİL'

Canavero’nun yapmak istediği şeyin bilimsel açıdan bakıldığında kıymetli bir çalışma olduğunu ancak gerçekliğinin şu an için mümkün olmadığını dile getiren Beyin Sinir Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Ramazan Sarı, “Bu böbrek, kalp nakli veya akciğer nakli gibi değil. Bu organlarda besleyici damarlar bağlandıktan sonra organın çalışması mümkün hale gelebilir ve organlar genelde bu işi yapmak üzere toplanmış hücrelerden oluşur. Mesela akciğerin her bir parçası diğer parçalarıyla aynı işi yapar. Burada beyni özel kılan onun tüm vücudu kontrol ediyor olması. Beyin bunu yapabilmek için özelleşmiş birden fazla yapıdaki hücreden oluşuyor” dedi.

'DAHA ÇOK YOL KATEDİLMESİ LAZIM'

Beyin üzerinde yerleşmiş olan sinir liflerinin farklı bir iş yaptığının altını çizen Prof. Dr. Sarı, sözlerine şöyle devam etti:

"Kimisi hafızayı kontol ediyor kimisi görmeyi ya da konuşmayı sağlıyor. Yani sadece besleyici damarı bağlamak beynin doğru şekilde çalışması için yeterli değil. Kafa nakli, sağlıklı bir bedene, bedeni sağlıksız hale gelmiş bir insanın kafasının cerrahi müdahale ile yerleştirilmesi şeklinde tanımlanabilir. İşin mantığı bu ama bu süreçte hiçbir beyin dokusunun hasar görmemesi ve bütün sinirlerin de doğru şekilde bağlanması gerekiyor. Bu şu an için mümkün değil. Bunun uygun şekilde yapılabilmesi ve nakledilen beynin doğru şekilde çalışması için daha birçok yol katedilmesi gerekiyor. Şu an deneysel çalışma sürecinde olan bir durumu konuşuyoruz."

'BÖYLE BİR ŞEY OLSA OMURİLİK FELCİ KALMAZ'

“Bu konuda birkaç on yıl içerisinde başarılı bir sonuç alınabileceğini düşünmüyorum” sözleriyle kendi fikrini açıklayan Sarı, “Sistemin düzgün çalışabilmesi için çok sayıda sinirin bağlanması gerekiyor. Bu şu an pratik olarak mümkün değil. Bir diğeri zaten beyin nakliyle veya herhangi bir sinir dokusu bir diğeriyle kaynaşabiliyor olsa şu anda omurilik felçlisi kimse olmaz. Başka bir omur iliği alıp nakil yaparız ve sorunu çözeriz. Yani nakil yapılacak kafa ile sağlıklı bedenin birleşmesi damarsal açıdan mümkün olabilir ancak sinir dokusu ve beynin tüm vücudu kontrol etmesi açısından mümkün gibi gözükmüyor” diye konuştu.

Millşyet