Hisarköy ve Tepebaşı’nda sulu tarım yapan üreticiler, tüccara kaliteli domates satmalarına rağmen bunun marketlere yansıtılmamasına bir anlam veremediklerini ifade etti. Üreticiler, “Ya domates güneye gidiyor, ya da burada bir kumpas var” dedi.
 
Ali CANSU

Hisarköy’de sulu tarım yapan üreticiler, tüccara kaliteli ürün satmalarına rağmen kaliteli ürünün marketlere yansıtılmamasına bir anlam veremediklerini ifade ederek, “Ya domates güneye gidiyor, ya da burada bir kumpas var” dedi.

Üreticiler, tüccara kaliteli ürün verdiklerini ancak marketlerde vatandaşa yansıyan ürünün ıskarta olduğunu ifade ederek ürünün nereye gittiğini anlayamadıklarını dile getirdi.

Üreticiler ayrıca, girdilerin yüksekliği, susuzluk ve tüccarların ve büyük marketlerin düşük fiyattan mal alımı yapmaları yanında yetkililerin de buna göz yumması nedeniyle borçlarını ödeyemedikleri için iflasın eşiğine geldiklerini söyledi.

Üreticiler, dönümlerce domatesi susuzluk nedeniyle kurumaya terk ettiklerini, bazılarını ise salçalık olarak kasası “ya beleş” vermek zorunda kaldıklarını belirtti.

Domates üreticileri, tarlada 3.20 TL’ye satın alınan domatesin fiyatının, markette vatandaşa 4.75 ile 5 TL arasında satıldığını da söyledi.

“Güneye mal satıp rant elde edenler var”

Özcan Bıçaklı isimli domates yetiştiricisi, işlerin sıcaklardan dolayı zayıf olduğunu ancak Güney Kıbrıs’ta domates fiyatlarının yüksek olması nedeni ile ülkemizde bundan rant elde etmek isteyenler için de bir kapı açıldığını kaydetti.

Kendilerinin sattığı ürün ile markette satılan ürün arasında dağlar kadar fark olduğunu ifade eden Bıçaklı, “Bu mal kaybolur. Bahçeden çıkan ürün kaliteli. Bu işte bir rant peşinde olanlar var” dedi.

Bahçeden domatesin 3.20 TL’ye alındığını,  markette 4 TL’ye 5 TL’ye satıldığını kaydeden Bıçaklı, “Domatesi güneye göndermek isteyenler üreticilerden 4 TL temiz alıyor ve güneye satıyor. Böylece iyi ürün kuzey yerine güneyde satılıyor” dedi.

Türkiye’den kısıtlı bir miktarda domates ithaline izin verildiğine dikkat çeken Bıçaklı, “İthal izni az miktarda verilsin. Ancak, önüne gelene verilmesin. Bizim burada bir haftada dönümlerce çıkacak domatesimiz vardır. Bizim de geçim kaynağımız budur. Türkiye’den ithal edilecek bu mal, güneyde rant sağlamak isteyenler için gelmesin. Bizi de düşünsünler” dedi.

Geçitköy Barajı’nın hemen yanlarında olmasına rağmen bölgenin özellikle tarımda büyük susuzluk çektiğini kaydeden Bıçaklı, “Sadece suya bakıyoruz. Biz nisan ayında bir başvuru yaptık ama cevap gelmedi. Sularda azalma olduğu için üretim de bu yıl düştü” dedi.

“Rum’a kaçak domates gidiyor”

Ülkede özellikle büyük tüccarların güneye mal sattığını iddia eden Bozkurt Ozan, “Tüccar Türkiye’den malı 1 ile 1.50 TL arası alıyor ve güneye 5-6 TL’ye satıyor. İki TIR getirip satsa 120 bin TL bir haftada kâr yapacak. Bizimle ne uğraşsın ki” dedi.

Rum ile müthiş işbirliği olanlar olduğunu anlatan Ozan, “Kaliteli mal güneydeki insanlara gidiyor. Üçüncü veya dördüncü kalitedeki malı da vatandaşa yediriyorlar. Bunun sorumlusu tüccardır. Üretici en kaliteli malı yolluyor. Demek ki burada bir çete var. Bunun çökertilmesi şart” dedi.

Aldıkları duyuma göre hükümetin tüccara domates için beşer ton ithal izni verdiğini kaydeden Ozan,”Eğer şimdiki gibi kısıtlı mal ithal edilirse biz zarar etmeyiz. Eğer, artarsa bu bize zarar verir. Ülkede Hal Yasası da olması şarttır” dedi.

Geçen yılki gibi bu yıl tüccarın “Türkiye’den mal geliyor, malınızı daha düşük fiyata verirseniz alırız. Yoksa almayız” diye tehdit etmediğini belirten Ozan, 15-20 güne kadar Tepebaşı ve Hisarköy bölgesinde bin ton domates çıkacağını söyledi.

“Bir hafta içerisinde ürün artacak”

Sattıkları ürün ile marketteki ürün arasında kalite farkı olduğunu ifade eden Ahmet Ozan, “Herhalde kaliteli ürün Rum tarafına gidiyor” dedi.

Domatesin anavatanının Tepebaşı olduğunu kaydeden Ozan, domatesin bir hafta içerisinde veriminin artacağını belirtti. Ozan, bu yıl havaların sıcak ve sularına azalmasından dolayı verimin de düştüğünü belirterek, yanlarında baraj olmasına rağmen susuzluk çektiklerini söyledi. Kuyulardaki suların da azaldığına dikkat çeken Ozan, “Bize suyu vermiyorlar. Suyu alın deseler biz bahçemize kadar boruları çekeriz, daha fazla ekeriz ve ürün verimli olur fiyatı da düşük olur” dedi.

“İyi ürün Rum’a ıskarta halkımıza satılıyor”

Domates üreticilerinden İbrahim Gülboyoğlu, bahçeden iyi malın piyasaya yansımamasına bir anlam veremediğini kaydederek, “Bizden iyi ürünü ucuza alıp güneye satıyorlar” dedi.

Güney Kıbrıs’a yollanacak domateslerin tek tek seçildiğini anlatan Gülboyoğlu, ıskarta malı ise vatandaşlarımıza yedirdiklerini belirtti.

Üreticinin borçlarının çok olmasından dolayı bu yıl birçoğunun fazla ürün ekmekten korktuğunu ifade eden Gülboyoğlu, “Tüm üreticilerin ziraatçılara borcu var. Evlerine ekmek götürecek paraları yoktur. Bize hiç kimse yardım etmiyor. Daha önce eski Tarım Dairesi Müdürü Emine Solyalı vardı. O kadın bize destek olurdu şimdi başkasını getirdiler ilgilenen kalmadı” dedi.

Hükümete, üreticiye yardım etme çağrısı yapan Gülboyoğlu, geçen yılın borcunu üreticinin halen ödeyemediğini ancak tüccarın zengin olduğunu belirtti.

“Ben sabah 05.00’ten beri ayaktayım. Diğer üreticiler 24 saattir ayakta ürünü ile uğraşıyor. Bu ülkede üretici ezilir tüccar da parayı yer” diyen Gülboyoğlu, suyun hemen yanlarında olmasına rağmen su sıkıntısı çektiklerini de söyledi.

Kıbrıs