Nobel Kimya Ödülü ilk kez bir Türk'ün ''Türkiye bana üstün dereceli bir eğitim verdi"

Bu yıl Nobel Kimya Ödülü, DNA onarımı konusunda çalışmalar yapan  Prof. Aziz Sancar, Thomas Lindahl ve  Paul Modrich verildi. Çalışmalarını ABD’de Kuzey Carolina Üniversitesi’nde devam ettiren Sancar, Orhan Pamuk’tan sonra Nobel ödülü alan ikinci Türk oldu.

Al Jazeera Türk’e konuşan Prof. Aziz Sancar, ödülü kazanmaktan onur duyduğunu söyledi. 69 yaşındaki Sancar , "Yıllarca yaptığım çalışmaların bir ödülüdür. Büyük kısmını Türkiye’ye borçluyum çünkü Türkiye bana üstün dereceli bir eğitim verdi. O dönemin koşullarında ilk ve ortaokulda, lisede olağanüstü bir eğitim aldım. " diye konuştu.

Savur’da iki yıl doktorluk yaptı

Sancar okuma yazma bilmeyen ancak eğitime önem veren 10 çocuklu bir anne babanın çocuğu olarak 1946'da doğdu.  Kendi deyişiyle orta halli bir çiftçi ailesinin çocuğuydu. Mardin’den Nobel’e uzanan hikâyesi azmin göstergesi.  İlk ve ortaöğrenimini Savur ve Mardin'de tamamladı. Daha sonra İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden mezun oldu. Sancar, Savur'da iki yıl doktor olarak çalıştı.

Doktorluk yaptıktan sonra araştırma yapmak için yurt dışına gitmek istedi. O dönemde Türkiye’deki imkânlarla  yüksek seviyede bilim yapmanın mümkün olmadığını söyleyen Sancar, "1974’te… O zaman imkanlar yoktu ama çok şükür şimdi var. Türkiye’de bilime çok yatarım yapılıyor. Bilim adamları teşvik ediliyor. 10-15 yıl içinde Türkiye’den de ödül alacaklar çıkacaktır" diye konuştu.

"Haftada 6,5 gün günde 12 saat çalışıyorum"

10 kişilik ekibi ile çalışmalarına devam ettiklerini söyleyen Sancar,  “Haftanın altı buçuk günü günde 12 saat çalışıyoruz” diyor. Çalışmalarına Türkiye’de devam etmeyi düşünmediğini söylüyor:
"Çok oturmuş bir ekibim var. Onu Türkiye’ye taşımak mümkün değil. Elimde geldiği kadar Türkiye’deki çalışmalara bilimsel katkı sağlamaya devam ederim."

Sancar, genç bilim insanlarına çok çalışmalarını tavsiye ediyor:  "Türkiye’de güzel imkânlar var.  Çok çalışmak lazım."

Nobel ödülllerinde ABD'nin egemenliği azalıyor

Sancar ve meslektaşları hücrenin DNA'sını nasıl onardığı ve genetik bilgisini koruduğunu ortaya koyan araştırmalarıyla ödüle layık görüldü.

Dr. Sancar hücrenin DNA üzerinde oluşan morötesi zararı onarmasını sağlayan mekanizmayı haritalandırması sayesinde ödüle ortak oldu. Londra Francis Crick Enstitüsü'nden Dr. Lindahl, hücre döngüsü esnasında DNA'nın onarılmasını üstlenen hücresel mekanizma hakkındaki keşifleri, Howard Hughes Medikal Enstitüsü'nde araştırmalar yapan Dr. Modrich ise hücre bölünmesi esnasında DNA üzerinde oluşan hataları düzelten mekanizma üzerindeki analizleriyle ödülde pay sahibi oldu.

İsveç Kraliyet Bilim Akademisi'nden yapılan açıklamada, "Üç bilim insanının sistematik çalışmaları canlı hücrelerin nasıl çalıştığının yanı sıra, kalıtımsal hastalıklar ile kanser ile yaşlanmanın arkasındaki faktörleri anlamakta büyük rol oynadı" ifadesi kullanıldı. Dr. Sancar ve meslektaşları 960 bin dolarlık ödülü aralarında paylaşacak.

Dr. Sancar kazandığı ödülle 1901 yılından bu yana Nobel ödülüne layık görülen 169 isimden biri oldu. Sancar aynı zamanda son yıllara kadar ABD'li bilim insanlarının öne çıktığı Nobel ödüllerinde, uluslararası alandaki bilim insanlarını öne çıkaran isimler arasında yer aldı. İsveç asıllı Tomas Lindahl, Nobel'e layık görülen 29'uncu İsveç vatandaşı oldu.

Sancar’ın bilimsel geçmişi

Tıp fakültesini Türkiye’de okuyup, iki yıl doktorluk yaptıktan sonra Sancar, ABD’ye gitti. 1977'de Dallas'taki Teksas Üniversitesi'nde doktorasını moleküler biyoloji dalında, DNA onarımı üzerinde tamamladı.  Yale Üniversitesi'nde de yine DNA onarımı dalında doçentlik tezini verdi. Sancar biyokimya ve biyofizik alanlarında çalıştı. DNA onarımı, hücre dizilimi, kanser tedavisi ve biyolojik saat üzerine araştırmalar yaptı. Kanser tedavisinde 'ritmik saat' buluşuna imza atarak dünyaca çapında üne kavuştu. Şu anda ABD'deki Kuzey Carolina Üniversitesi Biyokimya ve Biyofizik Bölümü Öğretim Üyesi. Yaklaşık 300 ve 33 kitap yayımladı. Yayımlanan makalelerine 12den fazla atıfla, bilimsel araştırmada eşine az rastlanır bir başarıya imza attı.

Amerikan Ulusal Bilimler Akademisi'ne kabul edilen Sancar, buraya kabul edilen üç Türk'ten biri oldu. Amerikan Sanat ve Bilimler Akademisi ile Türk Bilimler Akademisi üyesi ve Vehbi Koç Vakfı'nda 2007 yılında ödül aldı. Aziz Sancar, HDP Mardin Milletvekili Prof. Mithat Sancar ile de akraba.

Yazar Orhan Pamuk, 12 Ekim 2006'da Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanarak Nobel ödülü kazanan ilk Türk olarak tarihe geçmişti.