KAPTAN ENVER YETKİLİ TARAFINDAN YAZILAN KİTABIN TANITIMI YARIN AKŞAM YAPILIYOR

“Kıbrıs’ta Limanların Dünü Bugünü ve Stratejik Önemi” kitabı yayımlandı.

Kaptan Enver yetkili tarafından yazılan kitabın tanıtımı yarın akşam yapılıyor. Yazar Enver Yetkili yarın saat 16.00’da Gazimağusa Rauf Denktaş Kültür ve Kongre Sarayı’nda gerçekleştireceği kitap tanıtımı sırasında, ‘Gazimağusa Limanı’nın Tarihsel Gelişimi’  konulu bir de seminer sunacak.

406 sayfadan oluşan eserde Kıbrıs Limanları ile ilgili bilgiler ilk çağdan günümüze kadar geçen süre Kronolojik bir şekilde yer almakta.

Önsözü’nde “Bu eser incelendiği zaman, Kıbrıs tarihinin şekillenmesinde limanların  stratejik öneminin ne kadar önemli olduğunun ayırtına varılacaktır.  Günümüzde Kıbrıs sorunu ile ilgili yaşanan ve Avrupa Birliği’ne de taşınmış olan limanlarla ilgili tartışmalar bu stratejik önemin bir yansımasıdır. Bu nedenle Kıbrıs Türk Toplumu’nun varlığını sürdürebilmesi için limanlara gereken önemi vermesi gerekmektedir” diyen Yazar Enver Yetkili limanlarla ilgili araştırma kitabıyla ilgili görüşlerini şöyle dile getiriyor:

“Gazimağusa Limanı’nda otuz yılı aşkın bir süre üst düzeyde görev yaptıktan sonra, merak saiki ile başladığım bu çalışmada, tarihi süreçte kullanılan liman ve barınakların daha çok fiziki ve ticari durumlarını inceleme gayreti içinde oldum. Ancak araştırmalarım ilerledikçe kendimi, Kıbrıs ve limanlarının jeolojik, topoğrafik, stratejik geçmişi ile karşı karşıya buldum.

Kıbrıs’ın jeolojik, topoğrafik geçmişi ile sahil şeridi günümüzdekinden çok farklı idi. Günümüzde antik Enkomi liman kenti, sahil şeridinden 4 km. içeride bulunmaktadır. Bunu izah edebilmek için, Kıbrıs’ın jeolojik ve topoğrafik formasyonuna bakmak gerekmektedir. Kıbrıs Adası’nda, 50,000 yıl önceki 4’üncü jeolojik zamanın başlarında, Trodos dağları ile Beşparmak dağları arasındaki Ortaova (Mesarya) ile Güzelyurt (Omorfo) ovalarının büyük çoğunluğunun deniz ile kaplanmış olduğu bilinmektedir.

Günümüzdeki Ortaova (Mesarya) ve Güzelyurt (Omorfo) düzlükleri, Kıbrıs’ın topografik formasyonu sürecinde, membaları Trodos ile Beşparmak Dağları etekleri olan ırmakların taşıdığı alüvyonlarla oluşmuştur. Benzer şekilde, Ağrotur Gölü ile Larnaka Tuz Gölü’nün de derin koylar olduğu ve zamanla karadan ırmak ve sellerin, denizden de akıntıların taşıdığı malzeme ile kapanarak göl haline geldikleri topografik olarak bilinmektedir. Bu jeolojik ve topoğrafik değişiklikler, Kıbrıs liman ve barınaklarının şekillenmesinde önemli rol oynamıştır.

Kıbrıs’ta kullanılan ilk limanlar/barınaklar adaya yerleşmek için gelen yerleşimciler tarafından kullanılmıştır. Bunlar; Strabo’nun ‘Geographica’sı ve Roma Dönemi ‘Denizcilik Seyir Rehber Bilgileri Stadiasmus’ dan elde edilen bilgilere göre 24 adettir.

Daha sonraları bu limanlar/barınaklar çevre ülkelerle ticaretin sürdürülmesi için kullanılmıştır. İlk önemli limanlar bakır ve bronz ihracı için kullanılan limanlar olmuştur.

Önceleri kullanılan limanlar insan yapısı değil, doğal barınaklar ve demirleme yerleri şeklinde idiler.

Sonraları yarı doğal, yarı insan yapısı limanlar kullanılmıştır. Bunlar; Enkomi, Salamis, Soli, kition, Amatous, Kourion, Lapathos ve Marion limanları olarak sıralanabilir.

Nihayet 20’nci yüzyılın başlarından itibaren, daha çok imkânlar sunabilen modern limanlar insan eliyle yapılmış oldu.

İlk, Orta ve Yeni çağlarda beş adet liman, limancılık faaliyetleri için kullanılmıştır. Bunlar; Gazimağusa, Larnaka, Limasol, Baf ve Girne limanlarıdır. Ayrıca; bu beş limana ek olarak, harup ihraç etmek için, Terazi’deki iskele ve diğer bazı barınaklar kullanılmıştır.

Günümüzde bu beş liman yanında, Gemikonağı, Kalecik, Karavostasi ve diğer yat limanları kullanılmaktadır.

Gazimağusa Limanı, Kudüs Krallığı’na ait olan Akka’nın (Acre), Müslümanların eline geçtiği 1291 yılında Lüzinyan Krallığı’nın Kıbrıs’a taşınmasından sonra, Kıbrıs ve Doğu Akdeniz’in en önemli limanlarından biri haline gelmiştir.

Ülke ekonomilerinin en dar halkasını oluşturan limanlar her ülke için önemlidir, ancak ada ülkeleri söz konusu olduğunda, bu önem daha da artmaktadır. Kıbrıs Türkleri için ise limanlar, hem ekonomik hem de varoluşları için yaşamsal önemdedir.

Kuzey Kıbrıs’ta deniz turizmi ile ilgili gelişmelerin henüz başında bulunulmaktadır. Yapılacak planlamalara deniz turizmi de düşünülerek limanlara geliştirme yapılmalıdır. Kuzey Kıbrıs’ta önemli miktarda tarihi eserler bulunmaktadır. Gazimağusa kent ve limanı, Orta Çağ boyunca Hıristiyan dünyasının Doğu Akdeniz’deki en uç noktası ve kalesi olması nedeniyle, günümüze kadar gayet iyi korunarak gelebilmiş hisarların inşa edilmesine, ayrıca 10’dan fazla kilise inşa edilmesine neden olmuştur.

Bu nedenle, Gazimağusa kent ve limanı, Hıristiyan dünyası için gerek inanç turzimi, gerekse tarihi ve arkeolojik yönden büyük önem arz etmektedir.”

Bunun bilincinde olarak Gazimağusa kenti ve limanı, deniz turizmi kapsamına giren marinacılık ne kurvaziyer turizmine önem vererek hak ettiği faydayı sağlama yönünde gerekli çaba harcanmalıdır.”

Tak