TEK PAZARI AVRUPA OLMASI HALİNDE DOĞAL GAZ İHRACI İÇİN BORU HATTI, TERMİNAL YÖNTEMİNDEN DAHA AVANTAJLI

Rum yönetiminin tek yanlı “münhasır ekonomik bölge” ilan ederek parsellediği deniz bölgesinden çıkacak doğal gazı değerlendirmek maksadıyla sıvılaştırma terminali yapıp yapmayacağını, Uzak Doğu pazarının belirleyeceği, tek pazarı AB olacaksa, boru hattının Güney’e daha çok kâr bırakacak bir seçenek olduğu bildirildi.

Haftalık Kathimerini Rum yönetiminin, doğal gaz sıvılaştırma terminalinin sürdürülebilirliği açısından zamanının tükenmekte olduğunu belirtti ve buna gerekçe olarak dünya doğal gaz piyasasındaki olguların baş döndürücü bir hızla değişmesini gösterdi.

Rum yönetiminin, uluslararası piyasada çıkarlarını en kısa sürede güvence altına almak zorunda olduğuna da işaret eden gazete, özetle şunları aktardı:

“Uzmanların vurguladığı üzere, gerek teyit sondajlarında gerek sıvılaştırma terminaliyle ilgili anlaşmanın imzalanmasındaki gecikme, doğal gaz ön satışıyla ilgili ön koşullar Kıbrıs’ı önemli uluslaraarası piyasaların dışında bırakabilir, bunun sonucunda da terminal boru hattı karşısındaki avantajını kaybeder.

Teknik düzeyde masada bulunan veriler, bu dönemde doğal gazın satışı ve ön satışı açısından en avantajlı piyasaların Uzak Doğu olduğunu gösteriyor. ABD, doğal gaz yataklarını işleten şirketler bu piyasayı ‘bastırıyor’, buna Kıbrıs’ın da katılması ihtimal dışı değildir. Ancak gözlemlenmekte olan her gecikme teslimat tarihini de geciktiriyor (şu anda bugünkü projeler ve gelişmelerle Kıbrıs piyasalara sıvılaştırılmış doğal gazı 2020’de verebilir) Lefkoşa’yı Uzak Doğu’nun bu avantajlı piyasalarının dışında bırakabilir.

Böyle bir durumda Kıbrıs’ın sadece, fiyatların farklı ve oldukça düşük olduğu Avrupa piyasaları üzerinde yoğunlaşması gerekir. Dolayısıyla Uzak Doğu piyasalarının momentumu kaybedilirse doğal gazın sıvılaştırılmak yerine boru hatlarıyla ihraç edilmesi yöntemi Kıbrıs Cumhuriyeti için daha avantajlı olacak. Bu gelişme, özellikle Kıbrıs sorunu çözümsüz kalmaya devam ederse Lefkoşa’yı Ankara’nın rehinesi haline getirecek ve Ankara AB’ye gidecek boru hattını kontrol edecek.

Şu ana kadarki veriler doğal gazın 2014 içinde ön satışına, 2020’de de satışına olanak tanıyor. Bu Lefkoşa’ya, sıvılaştırılmış doğal gaz dünya piyasalarına başvurma avantajı sağlıyor. Ancak Lefkoşa’nın 2014 içerisinde ön satış yapabilmesi için; 1- terminal için Lefkoşa-Noble anlaşmasının 2014 içerisinde yapılması; 2- anlaşmanın kesinleştirilebilmesi için de Noble’ın ‘Afrodit’teki miktardan emin olması gerekir. söz konusu parselde ikinci bir teyit sondajı gerekirse burada da kısmen sorun çıkacak.

Edindiğimiz bilgilere göre, konu hakkında bilgili insanlar, ikinci bir sondajın 2014’ün ilk yarısında yapılabileceğini söylüyor. Dolayısıyla Lefkoşa için zaman sınırı oldukça daralıyor çünkü anlaşmalarda ne kadar gecikme olursa Lefkoşa’nın sıvılaştırılmış doğal gazı piyasalara verebileceği tarihi de o kadar gecikir. İkinci bir sondaj gerekip gerekmeyeceği Noble tarafından büyük ihtimalle ekim ayı başlarında, yani ilk teyit sondajı sonuçlarıyla birlikte açıklanacak.

Şunu da belirtmek gerekir ki,Terminal için nihai yatırım kararının 2015 sonlarında alınması bekleniyor. Kıbrıs MEB’i içerisindeki ruhsatlandırılmış 6 parseldeki (Noble 12’nci; ENI 2, 3, ve 9’uncu; Total 10 ve 11’inci) toplam doğal gaz miktarının 40 trilyon ayak küp olduğu tahmin ediliyor. Bu miktar uluslar arası piyasaya sıvılaştırılmış doğal gaz satışı açısından esneklik sağlıyor. Afrodit’te ilk teyit sondajının sonuçları, miktarın 5+ ile7+ trilyon ayak küp olup olmadığını gösterecek.  Sıvılaştırma terminalinin sürdürülebilir (ve de boru hattından daha avantajlı olup olmadığı) görülebilmesi için miktarın 5+ trilyon ayak küpten fazla (4,5 trilyon ayak küp ihracat, 0,5 trilyon ayak küp de içteki ihtiyaçlar için) olması gerekiyor.”

TAK