Etiket Okuma Alışkanlığı

Gıda maddesini tanıtıcı her türlü yazı, özel bilgi, ticari marka, marka adı, gıda maddesi ile ilgili kullanılan özel isimlendirme, resimsel öğeler veya işaretleri içeren ve gıdanın ambalajında bulunan

gıdayı tanıtan veya ifade eden tanıtım bilgileri bütününe etiket denir. Gıda etiketleri tüketici açısından büyük  önem taşır çünkü tüketicinin bilgilenme hakkı etiketler aracılığıyla sağlanmaktadır. Tüketici, gıda maddesi üzerindeki etiketi okuduğu andan itibaren ürünün içeriği, fiyatı, menşei, besin değerleri, üretim ve son kullanma tarihi gibi gıdanın kimlik bilgilerini edinir ve kendisi için doğru ve güvenilir olan besin seçimini kolay ve hızlı bir şekilde gerçekleştirebilir.

Gıdanın güvenilirliğini sorgulamak, yeterli ve dengeli beslenmek, herhangi bir sağlık sorununun gerektirdiği özel bir diyeti uygulamak gibi nedenler etiket okuma alışkanlığını edinmeyi gerektirir. Unutmamak gerekir ki bu alışkanlığa sahip olmak, bilinçli tüketici olmanın ilk şartıdır. Gıda ve İlaç Dairesi’nin (FDA) de belirttiği gibi, etiketlerde yer alan bilgiler ve sağlık beyanları sayesinde gıda alerji ve hassasiyetlerinin yanı sıra kalp damar hastalıkları, yüksek tansiyon, obezite, kemik erimesi, kanser gibi pek çok hastalığın önüne geçmek mümkündür. Etiketlerin, ürünün saklama koşulları ve son tüketim tarihi hususlarında da bilgi içermesi itibarı ile etiket okuma alışkanlığının gıda zehirlenmesi vakalarında da düşüş sağlayacağını söyleyebiliriz.

Türk Gıda Kodeksine göre gıda etiketlerinde bulunması zorunlu bilgiler:
• Gıdanın adı
• Bileşenler/İçindekiler listesi
• Gıdanın net miktarı
• Mikrobiyolojik açıdan kolay bozulabilen ve bu yüzden kısa bir süre sonra insan sağlığı açısından tehlike arz edebilecek gıdalar için “son tüketim tarihi” diğer gıdalar için ise uygun şekilde muhafaza edildiğinde gıdanın kendine has özelliklerini koruduğu süreyi gösteren “tavsiye edilen tüketim tarihi”
• Özel muhafaza koşulları ve/veya kullanım koşulları (gerekliyse)
• Üretici/ithalatçı/dağıtıcı/ambalaj firmasının adı veya ticari unvanıyla birlikte adresi
• İşletmenin kayıt numarası veya tanımlama işareti
• Menşe ülke
• Kullanım talimatı (gerekliyse)
• Hacim itibariyle %1,2’den fazla alkol içeren içeceklerde alkol miktarı
• Gıdanın parti işareti veya numarası

Gıdaları satın alırken;

* Etiketteki gıda maddesi tanımlanmasına dikkat edilmeli ve içindekiler kısmı incelenmelidir. *Tüketicilerimizin dikkat etmesi gereken bir diğer kural ise, gıda maddelerinin etiketi üzerinde mutlaka son kullanma tarihinin bulunması ve raf ömrünün geçmemesidir. Son tüketim tarihi geçmiş ürünler alınmamalı ve tarihi geçen ürünler için satıcı uyarılmalıdır. Ambalaj üzerinde iki tane son kullanma tarihi / üretim tarihi varsa ya da son kullanma tarihi okunamayacak derecede silik yazıyorsa bu gıda maddeleri satın alınmamalıdır. Son kullanma tarihi geçen gıdaları tüketmek sağlık açısından bir risktir.

*Etiket üzerindeki uyarılara dikkat edilmeli ve etiket üzerinde yazılı olan her gıdanın kendine uygun muhafaza şartlarını (ısı, ışık, nem v.b.)  taşıyarak satışa sunulduğu kontrol edilmelidir. *Özellikle kalp rahatsızlığı olanlar, şeker hastaları, tansiyon hastaları, gıda alerjisi olanlar gibi bazı özel tüketici gruplarının etiketlerdeki uyarılara azami dikkat göstermeleri gerekmektedir (örneğin Çölyak hastası olan bir tüketicinin “Gluten içerir” uyarısını dikkate alması gibi).

* Etikette yer verilen ürünün içindekileri, fiyatı, üretim ve son kullanma tarihi, menşei gibi

bilgiler tüketicilerin sağlıklı ve uygun besin seçimi yapabilmesi açısından büyük öneme sahiptir.

* Ayrıca bazı gıdalarda besin değeri veya beslenme etiketi de denilen etiketler, ürünlerin içeriği yanında sağlıklı bir beslenme için gerekli olan bilgileri de vermektedir. Beslenme etiketleri ambalajlanmış besinlerin laboratuar analizi ile saptanmış besin öğelerinin (karbonhidrat, protein, yağ, vitamin, mineral v.b.) miktarı ve tüketicinin günlük alması gereken besin öğelerinin ne kadarını karşıladığının yüzde olarak belirtildiği etiketleme çeşitidir.

*Etiket, tüketicilerin yeterli ve dengeli bir diyet oluşturmalarına, özel diyet uygulamalarına (diyabet gibi) ve satın almaları sırasında en besleyici besinleri seçmelerine yardımcı olmaktadır. Tüketiciler bunun için etikette yazılı olan; besinlerin enerji içeriklerinin enerjisiz, düşük, azaltılmış, light (enerjisi az) gibi tanımlamalara dikkat etmelidir. Ayrıca GDO-Genetiği Değiştirilmiş Organizma, Trans Yağ   gibi son dönemde sağlığımızı ciddi anlamda olumsuz etkileyen bileşenleri içermesi olası ürünlerde bunları “içermez” ibaresinin aranması önem taşır.

Sağlıklı beslenme için bilinçli tüketim alışkanlığı kazanılmalı, besin etiketi okuma bir zaman kaybı ya da yarasız bir davranış olarak görülmemeli, alışkanlık haline getirilmelidir. Ancak bunun için gıda maddelerinde bulunan etiket bilgileri tüketicinin anlayabileceği sadelikte ve dikkat çekecek büyüklükte yazılmalı,  ambalaj üzerinde yer alan yabancı kelimeler açıklanmalı, etiketlerde yer alan işaretler, semboller anlaşılır biçimde olmalı, basit ve anlaşılır sağlık ve beslenme bilgileri yer almalıdır.