Ali CANSU

Ülkemizde göreve gelmiş tüm hükümetler, Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu (KIB-TEK) aracılığı ile son 18 yılda elektrik ücretlerine 33 kez zam yaptı. Elektrik zamları art arda yapıldı ve en fazla zam ise 2008 yılında 9 kez gerçekleşti.

Elektrik Kurumu’nun son olarak Bakanlar Kurulu kararıyla 1 Mayıs 2018’den geçerli olacak tarifelere KDV dahil yaptığı yüzde 18’lik zam, yaklaşan sıcak yaz aylarında vatandaşlara “1 Mayıs sürprizi” oldu. Vatandaşlar, dörtlü koalisyon hükümetinin “okkalı gizli elektrik zammı” haberiyle sarsıldı.

kıbrıs’ın yaptığı araştırmaya göre, 1 Ocak 2000 ile 1 Mayıs 2018 tarihlerini kapsayan 18 yılda, elektrik tarifelerine hemen hemen her yıl peş peşe zam yapıldı. Tarifeler sadece 2003, 2004, 2005, 2007, 2010 ve 2014’te zam görmedi.

Elektrik fiyatları son zamla ne kadar oldu?

KIB-TEK’in 1 Mayıs 2018 itibarı ile belirlenen zamlı tarifelerine göre 02. “Konut tarifesi” olan 0-250 Kws arasının fiyatı 0.52 kuruştan yüzde 15.38 zamla 0.60 kuruşa, 03. “Konut tarifesi” olan 251 – 500 Kws arasının fiyatı 0.60 kuruşken yüzde 13.33 zamla 0.68 kuruşa, 501 ile 750 Kws “Konut tarifesi” yüzde 11.94 zamla 0.67 kuruştan 0.75 kuruşa, 751 Kws “Konut tarifesi” yüzde 10.67 zamla 0.75 kuruştan 0.83 kuruşa yükseltildi.

İlk 250 kilowatsaatlik yoksul muafiyeti tarifesi, yüzde 13.64 zamlanarak 0.2’den 0.25’e çıkarıldı. Yüzde 14.81 zam gören ticari tarife 0.54’ten 0.62’ye, 14.81 zamlanan endüstri tarifesi 0.54’ten 0.562’ye, yüzde 14.81 zamlanan turizm tarifesi ise 0.54’ten 0.62’ye yükseltildi.

Sokak aydınlatma ise en fazla zam gören tarifeler arasında yer aldı. Vatandaşın her ay faturasında maktu ücret ile birlikte en yüksek fiyatlar arasında yer alan sokak aydınlatma tarifesine yüzde 13.33 zam yapıldı. Sokak ışıkları 0.60 kuruştan 0.68’e, devlet daireleri tarifesi ise yüzde 11.43 zamlanarak 0.70’ten 0.78’e çıktı.

2008’de art arda 9 kez zam yapıldı

Tarifelere en fazla zam yansıyan yıl ise 2008 oldu. 2008 yılında tarife ücretlerine art arda dokuz kez zam yapıldı.

2008 yılında 1 Şubat, 1 Mart, 1 Nisan, 1 Mayıs, 9 Haziran, 10 Temmuz, 1 Ağustos, 1 Eylül ve 1 Ekim’de tarifeler zamlandı. Bu aylarda en yüksek zam ise yoksul tarifesi oldu. Ağustos’ta 0.19’dan 0.24 kuruşa, 251 ile 500 kilowatsaat arası ise 0.33 kuruştan 0.41’e çıktı. Aynı tarihte ise 501 ile 750 kilowatsaat tarifesi ise 0.36 kuruştan 0.44 kuruşa yükseltildi. 751 kilowatsaat tarifesi ise 0.48 kuruştan 0.59’a çıkmıştı.

2001 yılında ise tarifeler 1 Nisan, 6 Temmuz, 1 Eylül, 1 Ekim, 1 Kasım ve 1 Aralık’ta altı kez zam gördü. 2000 yılında ise tarifelere 5 kez zam yapıldı. Bu tarihler ise 1 Ocak, 22 Mayıs, 1 Temmuz, 1 Ağustos, 1 Eylül ve 1 Kasım olarak gerçekleşti. Tarifeler 2006’da ise 1 Şubat, 1 Nisan ve 1 Eylül’de üç kez zamlandı.

Elektrik enerjisi, 2011’de ise 1 Ocak ve 4 Kasım’da iki kez, 2002’de 4 Mart’ta, 2009’da 1 Ocak’ta, 2012’de 1 Eylül’de, 2013’te 18 Kasım’da, 2015’te de 1 Şubat’ta zam gördü.

En fazla zam geçici akım tarifesine

Araştırmamızda 18 yılda en fazla zammı “01 Geçici Akım Tarifesi”nin gördüğü ortaya çıktı. Bu tarifeye 18 yılda yüzde 96.09’luk zam yapılırken, 2000 yılında kilowatsaati 0.05 kuruş olan tarife, bugün 1.28 kuruştan tüketiciye yansıyor.

İkinci en yüksek zammı alan tarifeler yüzde 95.1 ile endüstri, turizm ve su motorları tarifeleri oldu. Endüstri, turizm ve su motorları tarifeleri 1 Ocak 2000’de 0.03 kuruştan 0.62 kuruşa yükseldi.

Üçüncü sırada yüzde 93.5 ile ticari tarife yer aldı. Ticari tarife 0.04 kuruştan 0.62 kuruşa çıktı.

“02 Konut tarifesi” olan 0 ile 250 kilowatsaat arası 18 yılda yüzde 93.3 ile dördüncü en yüksek zamlanan tarife oldu. 2000 yılında vatandaşlar kilowatsaatine 0.04 kuruş öderken, bugün 0.60 kuruş ödüyor. Bu tarifeye yapılan en büyük zam ise 1 Ağustos 2008’de 0.26 kuruştan 0.32’ye, 4 Kasım 2011’de 0.30’dan 0.38’e ve son olarak 1 Mayıs 2018’de 60’tan 68 kuruşa yükseldi.

Beşinci en yüksek zam yüzde 92.64 ile yine konut tarifesi olan 251 ile 500 kws’a oldu. 2000’de 0.05 kuruştan vatandaşa faturalandırılan bu tarife bugün 0.68 kuruşa faturaya yansıyor.

Altıncı sırada yüzde 82.81 ile savunma tarifesi geliyor. 2002 yılında 0.11 olan savunma tarifesi 2018’de 0.64’e çıktı.

Yedinci sırada yüzde 78.3 ile “02 Konut tarifesi” olan 751 kws ve üzeri yer aldı. Bu tarife 2018’de 0.18 kuruştan 0.83’e çıktı.

Sekizinci sırada devlet tarifeleri yer aldı. Devlet tarifesi 18 yılda yüzde 74.3 zamlandı. 2006 yılında 0.20 kuruş olan devlet tarifesi bugün 0.78 oldu.

Dokuzuncu sırada 501 ile 750 kws olan “02 Konut tarifesi” yer aldı. Bu tarife 2006 yılında 0.17 kuruştan yüzde 77.3 artarak bugün 0.75 kuruşa çıktı.

Tarifelere göre yüksek zamlar

Tarifelere bakıldığı zaman geçici akım tarifesi 1 Eylül 2006’da yüzde 38.4 zam gördü. Bu tarife, ardından, 1 Ağustos 2008’de yüzde 19.1 ve 1 Ocak 2011’de yüzde 12.2 zamlandı.

1-250 12 konut tarifesi (yoksul) ise 1 Ağustos 2008’de yüzde 20.8, 02 konut tarifesi olan 0-250 kws 4 Kasım 2011’de yüzde 21, 18 Kasım 2013’de yüzde 15.5, 251- 500 kws 02 konut tarifesi 9 Haziran 2008’de yüzde 17.2, 1 Ağustos 2008’de yüzde 19.5 ve 18 Kasım 2011’de yüzde 20 zamlandı.

501- 750 kws 02 konut tarifesi ise 1 Ağustos 2008’de yüzde 18.1, 4 Kasım 2011’de yüzde 36.8 ve 18 Kasım 2013’de yüzde 22.3 zam gördü.

751- ve üzeri olan konut 02 tarifesinde 1 Eylül 2006’da yüzde 35.7, 1 Ağustos 2008’de yüzde 18.6, 4 Kasım 2011’de yüzde 23 ve 18 Aralık 2013’de yüzde 22.6 zamlandı.

Ticari tarifede 11 Ağustos 2008’de yüzde 18.7, Endüstri tarifesinde 1 Ocak 2011’de yüzde 20, Turizm tarifesinde ise 1 Ocak 2008’de 18.7, 1 Ocak 2011’de yüzde 20 zam gördü.

Su motorları tarifesi ise 1 Ocak 2008’de yüzde 18.5, 1 Ocak 2011’de yüzde 25.7, sokak ışıkları tarifesi ise 4 Kasım 2011’de yüzde 62 ve 18 Kasım 2013’de yüzde 28.5 zamlandı. Devlet daireleri tarifelerinde ise 1 Eylül 2006’da yüzde 25.9, 1 Ağustos 2008’de yüzde 18.8 ve 1 Ekim 2008’de yüzde 33.3 zam gördü.

Haber Kaynağı: Kıbrıs Gazetesi