Merkez Bankası Risk Merkezi verilerine göre bireysel krediler her geçen gün biraz daha büyürken, vatandaşın borç yükü de artıyor

Artun ÇAĞA

KKTC Merkez Bankası verilerine göre ülkede yaşayan her KKTC vatandaşı başına yaklaşık 19 bin Türk Lirası borç düşüyor. KKTC Merkez Bankası Risk Merkezi’nin Aralık 2016 verileri bireysel kredilerin miktarının 3 milyar 834 milyon TL’ye ulaştığını gösteriyor.

Devlet Planlama Örgütü’nün (DPÖ) nüfus sayım istatistiklerinde belirtilen KKTC vatandaşı sayısına göre Eylül 2010’da 6 bin 759 TL olan kişi başına düşen bireysel kredi miktarı, 2016’ya kadarki altı yıllık sürede yüzde 178,4 oranında artarak, 18 bin 831 TL’ye ulaştı. Kişi başına düşen borç miktarı 2011’de 8 bin 990 TL, 2012’de 10 bin 013 TL, 2013’te 16 bin 038 TL, 2014’te 16 bin 267 TL ve 2015’te de 17 bin 818 TL olarak hesaplandı.

DPÖ’nün 2011’de yaptığı sayımda belirlenen De-Jure nüfus baz alınarak yapılan hesaplamalarda da 2011’de 5 bin 982 TL olan kişi başına düşen borç miktarı, 2016’da yaklaşık yüzde 94’lük artışla 11 bin 600 bin TL düzeyinde tahmin ediliyor.

Mahkemelik borçlar 256 milyon TL

Merkez Bankası verilerine göre 2016’da küçük çapta iniş ve çıkışlar yaşayan mahkemelik borçlar yılı 255 milyon 819 bin TL’de tamamladı.

“Tasfiye Halindeki Borçlar (Tahsili Gecikmiş Alacaklar -TGA)” adı altında mahkemelik olan bireysel kredilerin 38 milyon 458 bin TL’lik kısmını kredi kartı borçları, 15,5 milyonunu konut kredileri, 6.7 milyonunu otomobil kredileri, geriye kalan 196 milyon TL’lik kısmını da “Diğer Ferdi Krediler” oluşturuyor.

2010’da sadece 505 TL olan “Kişi başına düşen mahkemelik borç miktarı” altı yıl içerisinde yüzde 148 oranında arttı ve 2016 sonu itibarıyla bin 255 TL’ye çıktı. 2013 yılı bin 447 TL ile kişi başına düşen mahkemelik borcun en yükseğe çıktığı yıl oldu.

Tüm kredilerde TGA 1.1 milyarı aştı

Bankalar, Kalkınma Bankası ile TMSFİF nezdindeki kredilerden oluşan “Sektör Kredileri” geçen yılın son çeyreğinde, 14 milyar 230 milyon TL düzeyinde gerçekleşti.

Bu kredilerin 13 milyar 486 milyonu TL’sini brüt krediler, 744.3 milyon TL’sini de gayri nakti krediler oluşturdu. Brüt kredilerin 12 milyar 381 milyon TL’si ise nakti krediler, 1 milyar 105 milyon TL’si de tahsili gecikmiş alacaklar (mahkemelik borçlar) olarak kayıtlara geçti.

Hesaplamada neden KKTC vatandaşı sayısı kullanıldı?

Kişi başına düşen borç miktarı hesaplamasını yaparken, “bankaların sadece vatandaşlara bireysel kredi sağladığı” gerçeğinden hareket edildi.

2006 sayımında KKTC vatandaşı sayısını 178 bin 031 kişi olarak belirleyen DPÖ, 2011’de vatandaş sayısını 190 bin 494 kişi olarak saptamıştı. DPÖ’nün bu verilerinden hareketle yaptığımız (nüfus artış hızı) hesaplamada, ülkede yaşayan KKTC vatandaşı sayısının 2010’da 187 bin 999 kişi, 2016’da da 203 bin 704 kişi olduğu hesaplandı.

Kişi başına düşen bireysel borç miktarı ise bankaların kullandırdığı bireysel kredilerin KKTC vatandaşı sayısına bölünmesiyle hesaplandı.

Kıbrıs