1963 saldırılarının odak noktası Lefkoşa’daki Tahtakale’nin camisi, yarım asır sonra bu bölgeden göç eden Kıbrıslı Türklerden habersiz bir şekilde ibadete açıldı

Lefkoşa’nın Tahtakale bölgesi hakkında onlarca kitap yazılabilir... Bu mahallede, 1963 saldırıları öncesinde Kıbrıslı Türklerle, Kıbrıslı Rumlar yaşıyordu.

EOKA’nın 1955’ten itibaren, İngiliz Sömürge İdaresi’ne karşı başlattığı silahlı saldırılardan sonra, diğer birçok bölgede olduğu gibi Tahtakale’de yaşayan Rumların bir kısmı da terör örgütüne üye oldu.

Örgüt üyeleri; 1962 yılından itibaren Tahtakale’deki Türklere uyarı yapmaya başladı:

“Buraları terk ediniz, sıra size gelecek ve komşularınız olarak sizi koruyamayacağız...”

Rumların sürekli uyarıları üzerine, Tahtakale bölgesinde yaşayan Türklerin bir kısmı evlerini su parasına satarak başka yerlere göç etmeye başlar. Bir kısmı 1963 yılının Aralık ayına kadar direnir, daha sonra tüm eşyalarını bırakarak, canlarını kurtarmak için Lokmacı civarındaki Türk bölgesine göç eder..

Bu arada Tahtakale’nin camisi sürekli EOKA’nın silahlı saldırılarına hedef olur. Minaresinde büyük delikler açılır, iç kısmı harabeye döner.

Bakımsızlıktan çökmüştü

Tahtakale Camisi, sınır kapılarının açıldığı 2003 yılı öncesinde, diğer birçok cami gibi çökmüş, kullanılamaz hale gelmişti. Daha sonra Birleşmiş Milletler’in mali yardımlarıyla hem Tahtakale, hem de Ömerge camileri restora edildi.

Tahtakale’de, 50 yıl sonra ilk ibadet ise dün gerçekleştirildi. Bu amaçla düzenlenen törene, Din İşleri Dairesi Başkanı (Müftü) Talip Atalay, Vakıflar İdaresi Yönetim Kurulu Başkanı Rauf Ersenal, Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet Gökçebağ ve Din İşleri Başkanlığı Güney Kıbrıs Temsilcisi Şakir Alemdar, Rum Ortodoks Kilisesi’nden Papaz Savvas Hacıyonas ile İsveç Büyükelçiliği yetkilileri katıldı.

Eski sakinler habersiz

Aralarında bazı din adamlarının da bulunduğu Tahtakale sakinlerine, dünkü ibadet öncesinde haber verilmemesi ve örgütlü bir hareketten uzak kalınması büyük üzüntü yarattı.

Kıbrıslı Türkler; diğer tüm konularda olduğu gibi, Tahtakale Camisinin açılışında da ‘güçlü bir ses’ veremedi.

Bölge sakinlerinin törene çağrılmaması ve önceden herhangi bir hazırlığın yapılmaması nedeniyle, yıllar önce yaşanan acılar dile getirilemedi. Törende Talip Atalay’ın kısa bir açıklama yapması yetersiz bulundu.

Ayrıca cami içindeki ibadetin, 5 kişi ile yapılması, tam bir fiyasko örneği teşkil etti.

Bir Tahtakale göçmeni “Rumlar, kuzeydeki kiliselerine aylar öncesinden propaganda yaparak geliyor ve yüzlerce katılım sağlayarak dünyaya güçlü bir ses veriyorlar. Bizimkiler ise her konuda olduğu gibi, böylesi konularda bile tam bir dağınıklık, umursuzluk ve beceriksizlik içinde, yaşadığımız acıların dışa yansımasını gölgeliyorlar” dedi.

Atalay ne dedi?

Din İşleri Başkanı Talip Atalay, Tahtakale bölgesinin, toplumlar arası çatışmaların başladığı Aralık 1963’te Kıbrıslı Türklerin ilk ayrılmak zorunda kaldığı bölgelerden biri olduğunu söyledi.

Atalay, “Burada olmak çok güzel çünkü acıların bir gün iyileşip yeniden normale dönme konusunda umudun varlığını gösteriyor” dedi.

Camide bazı eksikliklerin var olduğunu, bir eksiğin abdesthane olduğunu kaydeden Atalay, “Sorunlar üzerinde durmak istemiyoruz burada olmanın güzelliğini ve güzellikleri arttırmanın yolunu bulmamız lazım” dedi.

Adada varılacak kalıcı bir antlaşmanın bölge ülkeleri için de güzel bir model olacağını, Kıbrıslı Türk ve Kıbrıslı Rumların yüz yıllar boyunca birlikte yaşadığına işaret eden Atalay, Kıbrıslı Türk ve Kıbrıslı Rumların gelecekte de birlikte yaşamasının yollarını bulmak gerektiğini belirtti.

Atalay, İsveç Büyükelçiliği ile Ortodoks Kilisesi’ne teşekkür etti.

Papaz Savvas da konuştu

Ortodoks Kilisesi’nden Papaz Savvas Hacıyonas, Arnavutluk’ta olan Rum Ortodoks Başpiskoposu Hristostomos adına, Din İşleri Başkanı Atalay’ı ağırlamaktan duyduğu memnuniyeti dile getirdi. Savvas dini liderleri bir ayara getirmeyi başarmasından dolayı İsveç elçiliği yetkililerine teşekkür etti.

Kurulan ilişkiler sayesinde dini mekanlara serbestçe kullanılmaya başlandığını kaydeden Papaz Hacıyonas, “Diyalogun kurulmasında hedef inanç özgürlüğüdür. Bu diyalog sayesinde dini eser ve ibadet yerlerini ziyaretin önü açıldı” dedi.

Papaz Hacıyonas ayrıca diyalog sayesinde Vakıflar İdaresi ve Din İşleri Başkanlığıyla işbirliği yapma olanağı elde ettiklerini ve Vakıflar İdaresine bazı Ortodoks Kiliselerine yapılan tadilattan dolayı müteşekkir olduklarını kaydetti.

Ersenal:Herkes acı çekti

Vakıflar İdaresi Yönetim Kurulu Başkanı Rauf Ersenal ise yaptığı konuşmada Kıbrıslı Türkler gibi  adadaki tüm etnik grupların da acılar çektiğini söyledi.

Kendisinin de Tahtakale’den ayrılmak zorunda kalanlardan olduğunu ifade eden Ersenal, “51 yıl boyunca acıları sadece Kıbrıslı Türklerin çektiğini zannederdik, sadece bizlerin ağladığını zannederdik, ama (Lefkoşa’nın kuzeyindeki) Ermeni Manastırı’nda 3 hafta önce gerçekleştirilen ilk ayinde 51 yıl önce aynı şekilde üzülerek evlerinden ayrılan Ermenilerin de olduğunu gördük” dedi.

Büyükelçi Klas:Tarihi bir gün

İsveç Büyükelçisi Klas Giearow ise 51 yıl aradan sonra Müftü’nün Lefkoşa’nın güneyindeki camileri gezmesi ve Tahtakale Camii’nde namaz kılmasının “tarihi” olduğunu söyledi.

Müftü’nün ziyaretine atıfta bulunarak Giearow, “Güven arttırıcı önlemlerin mümkün olduğunu gösteren somut bir örnek” dedi.

Giearow, ayrıca “Organizasyonda yer alan herkes birlikte çalışıp ilerleme kaydedilmesinin mümkün olduğunu gösterdi” dedi.

Tahtakale Camii’nde kılınan öğle namazının kılınmasının ardından Lefkoşa Rum Belediye Başkanı Constantinos Yorgacis’in katılımıyla öğle yemeği yendi.

Dinler arası diyalogu organize eden İsveç Büyükelçiliğinden Peter Weiderud ise bir Kıbrıs Türk dini liderin 51 yıl aradan sonra gerçekleştirdiği ziyareti “tarihi bir olay” olarak niteledi.