Hükümet dövizle ilgili tedbirleri açıkladı ancak kamuoyu tedbirlerin piyasaya kısıtlı etki yapacağını düşünüyor…

Kıbrıs Postası - Ulaş Barış / TAK

Bakanlar Kurulu’nun dün açıkladığı döviz krizi tedbirleri ‘yeterli’ bulunmadı. Alınan tedbirlerin döviz kuru üzerinden borç ödeyenlere herhangi bir düzenleme getirmemesi, Başbakan Kalyoncu’nun “kredilerle ilgili önlem almak şu anda mümkün değil” şeklindeki konuşması tepki çekti.

Alınan tedbirlerle göre vergi ve fonlarda kurlar 90 gün süreyle sabitlenirken; yüzde 10 oranındaki kira stopajı da TL’de yüzde 7’ye düşürüldü, dövizde yüzle 13’e yükseltildi. Bu tedbirler “devlet kendi vergilerinden feragat” etti diye yorumlandı.

Kur sabitlemesinin, tüm gıda, giyecek, mobil ve elektrikli eşya, ilaçlar, tarımsal gübre ve bunun gibi ithal ürünleri kapsadığını dile getiren Kalyoncu, sigara, alkollü içki, motorlu araçlar ile akaryakıt ürünlerinin ise kapsam dışı olduğunu kaydetti.

Ekonomistler, alınan tedbirleri yeterli bulmazken, yürürlükten kaldırılan eşel mobil uygulamasının tekrardan hayata geçirilmesini önererek hükümete çağrıda bulundular.

Döviz krizine karşı bir süreden beri ilgili kesimlerle işbirliği halinde çalışmalarını sürdüren hükümet, bir dizi önlem aldı.

Bu çerçevede vergi ve fonlarda kurlar 90 gün süreyle sabitlenirken; yüzde 10 oranındaki kira stopajı da TL’de yüzde 7’ye düşürüldü, dövizde yüzle 13’e yükseltildi.

Konuyla ilgili kararlar, dün saat 14.00’te olağanüstü toplanan Bakanlar Kurulu öncesinde Başbakan Ömer Kalyoncu tarafından açıklandı.

Dövizde yaşanan hareketlilik karşısında bazı konularda aldıkları tedbirleri açıklaya Başbakan Kalyoncu, turizmin ve eğitimin öncelikli sektör olarak belirledikleri KKTC’de, bu alanlarda rekabet edebilirliği sıkıntıya sokmamak ve ithalat ağırlıklı ekonomi olması nedeniyle özellikle temel tüketim  maddelerine kur artışından dolayı maliyet yansımasını azaltmak için vergi ve fonlarda 90 gün süreyle kur sabitlemesine gidileceğini söyledi.

Kur Sabitlemesi Sigara, Alkollü İçki, Motorlu Araçlar İle Akaryakıt Ürünlerini Kapsamayacak

Kur sabitlemesinin, tüm gıda, giyecek, mobil ve elektrikli eşya, ilaçlar, tarımsal gübre ve bunun gibi ithal ürünleri kapsadığını dile getiren Kalyoncu, sigara, alkollü içki, motorlu araçlar ile akaryakıt ürünlerinin ise kapsam dışı olduğunu kaydetti.

Kur sabitlemede Mart-Ağustos dönemi rakamlarının ortalaması alındı

90 gün süreyle uygulanacak sabit kur uygulamasında Dolar’ın 2.70,  Sterlin’in 4.14, Euro’nun da 2.97 olarak sabitlendiğini söyleyen Kalyoncu, bu kurların belirlenmesinde KKTC Merkez Bankası’nın Mart-Ağustos dönemi kur rakamlarının ortalamalarının alındığını bildirdi.

Tapu devir harçları ve stopajlarında da 90 gün süreyle sabit kur

İnşaat sektöründe de kur artışlarından dolayı yaşanabilecek olumsuzlukları minimize etme adına tapu devir harçları ve stopajlarında 90 gün süreyle sabit kur uygulamasına gidileceğine dikkat çeken Kalyoncu, ithalatta uygulanacak kurların tapu işlemlerinde de uygulanacağını belirtti.

Kira stopajları TL’de yüzde 7’ye düşürüldü

Gerçek tüzel kişilerin yapmış olduğu kira sözleşmelerinin Türk Lirası üzerinde yapılmasını teşvik etmek amacıyla halen sözleşme bedelinin yüzde 10’u olan kira stopajının Türk lirası olan sözleşmeler için yüzde 7’ye düşürüldüğünü, yabancı para biriminde olan sözleşmeler için ise yüzde 13’e  yükseltildiğini, bu konuda yasal düzenleme yapılacağını kaydetti.

Kredilerle ilgili önlem  alınması mümkün görünmüyor

Kredilerle ilgili önlem almanın şu anda mümkün olamayacağını  ancak bu konuda çalışmaların süreceğini söyleyen Kalyoncu, pek çok vatandaşın döviz niteliğinde mevduatı olduğunu ve bankaların döviz mevduatlarının tuttuğundan dolayı da Türk lirası tüketici kredilerinde bile Türk Lirası’na hemen geçilmesinin kolay gözükmediğini vurguladı.

Kalyoncu,  yasal tedbirlerin alınmasının ardından bu konuda da adımların atılabileceğini söyledi.

Hasan Güngör: “Tedbirler açık değil”

Kıbrıs Postası’na konuşan Ekonomist Hasan Güngör alınan tedbirlerin ‘açık olmadığını’ söyledi.

Güngör “tapu ve sözleşmelerde yapılan indirimler devletin elinde olan bir şeydir. Ve devlet bunlardan feragat etmektedir. Bunu anladık ancak kur sabitlemesi konusunu anlamak güç” diye konuştu.

Güngör “benim yabancı dövizle yapılan kontratlar hakkındaki görüşüm bunların yasaklanması ve bu gibi konuların mahkemeye intikali durumunda mahkeme tarafından tanınmamasıdır. En doğrusu bu olur” dedi.

“Eşel mobil uygulamasının kaldırılmasının vatandaş için büyük sorun oldu. O uygulama varken, halk geç de olsa pahalılığa bu şekilde cevap verebiliyordu. Ancak şu anda böyle bir uygulama yok ve bu durumu daha da vahim hale getiriyor” diye konuşan Güngör “alınan tedbirlerin halka çok bir faydası olacağını sanmıyorum. Bence bu belirsiz bir konudur. İthalat yapanların 4.14’ten işlem görüp, normal kurdan satış yapmayacağı ne malum? Bence tedbirler açık değil” dedi.

Ahmet Saydam: “Piyasaya kısıtlı yansır, yine de yetmez ama evet”

Hükümetin aldığı tedbirleri Kıbrıs Postası Gazetesine değerlendiren Ekonomist Ahmet Saydam alınan tedbirler için “yetmez ama evet” diye konuştu.

Saydam “kurların hangi seviyede sabitlenmesi gerektiği ayrı bir konu ama 4.14 sterlin için makul sayılabilir. Merkez bankasının ortalamasını almaları mantıklı oldu.  Özellikle ithalatta kapıda alınan gümrük/fon ve KDV kurlarını sabitlediler ama esnafın elini rahatlatmak için ayrıca bu KDV’nin ödemesini taksitlendirmeleri da çok faydalı olur. Yani bir anda esnafta yüklü para cekimi olmaz, bu da hemen zam yapmasını engeller” diye konuştu.

“Devlet kurum ve kuruluşlarının (en azından bu dönem içinde) döviz cinsinden tahsilat yapmasının engellenmesi lazım, devlet tahsilatları TL olmalıdır” diye konuşan Ahmet Saydam “devletin ağırlığını koyarak özellikle özel okullarda TL kullanılması ya da döviz kur sabitlemesine gidilmesi için baskı yapması lazım” dedi.

Saydam “devlet yatırımlarının öne çekilerek yakın zamana alınması ve bu yolla piyasanın fonlanmasının gerçekleşmesi (elçilik proje kalemleri de buna dahil edilebilir) iyi olur. Piyasaya para akışı önemlidir” diye konuştu.

Saydam “olanaklar çerçevesinde kamuda Eşel-mobilin yeniden (belki belli süreliğine) hayata geçirilmesi ki orta sınıf memurun piyasadan çekilmesi önlenebilsin. Dolayısıyla açıklanan bu tedbirler piyasaya çok kısıtlı yansıyacak” dedi.