Paşaköy’de 1271 yılında kilise olarak inşa edilip, 1854 yılında da Osmanlı tarafından camiye dönüştürülen tarihi yapının “restorasyon” için çimentoyla sıvanması tepkiye neden oldu

Ahmet İLKTAÇ

Gazimağusa kazasına bağlı Paşaköy’de eski Türk mahallesinde 1271 yılında kilise olarak inşa edilip, 1854 yılında da Osmanlı Devleti tarafından camiye dönüştürülen tarihi yapının restore edileceği gerekçesiyle dış cephesinin çimentoyla sıvanması uzmanların tepkisine yol açtı. Uzmanlar, çimentolu restorasyon çalışmasını ‘korkunç’ olarak nitelendirdi.

Konu ile ilgili olarak yapılan ihbarı değerlendiren Eski Eserler ve Müzeler Dairesi, dün tarihi yapıda inceleme yaparak uygulamanın yanlış olduğunu tespit etti ve Paşaköy Belediyesi tarafından yapılan restorasyon işlemi durduruldu. Yapılan uygulama düzeltildikten sonra Eski Eserler ve Müzeler Dairesi’nin onayladığı şartnameye göre restorasyon işleminin devam edeceği açıklandı.

Bağışkan: Çimentoyla sıvanıyor

Konu ile ilgili olarak gazetemiz KIBRIS’a konuşan Eski Eserler ve Müzeler Dairesi eski Müdür Yardımcısı Arkeolog Tuncer Bağışkan,1854 ve 1855 yıllarında Osmanlılar tarafından Paşaköy’de eski Türk Mahallesi’ndeki kiliseden camiye dönüştürülen ve üzerinde eski Türkçe olarak “Sene 1271” (1854/1855) yazılı olan binanın dışının çimentoyla sıvanmaya başladığını söyledi.

Tuncer Bağışkan, eski eser bir yapının bu şekilde restore edilmemesi gerektiğine vurgu yaparak, kesinlikle bu gibi işlemlerde çimentonun kullanılmaması gerektiğini kaydetti.

Paşaköy Belediyesi’nde söz konusu işi yapan mimarın kendisini telefonla aradığını belirten Bağışkan, kendisinin de mimara; 60/94 sayılı Eski Eserler Yasası gereğince bu işleri yapmadan önce projelerini Eski Eserler Dairesi aracılığıyla Anıtlar Yüksek Kurulu’na iletmeleri ve oradan alacakları görüşler doğrultusunda camiyi tamir edebileceklerini söylediğini anlattı. Tuncer Bağışkan, mimarın da kendisine tamiratı durduracağını ve Anıtlar Yüksek Kurulu kararını aldıktan sonra gerçek restorasyon çalışmalarına başlayacağı sözünü verdiğini öne sürdü.

Tümer: Yapılan uygulama korkunç

Doğu Akdeniz Üniversitesi (DAÜ) Mimarlık Fakültesi Öğretim Görevlisi Restorasyon Uzmanı Doç. Dr. Ege Uluca Tümer ise, yapılan uygulamanın korkunç olarak nitelendirilebileceğini söyledi.

Çimento kullanımının tarihi yapılar üzerinde etkileri olduğunu kaydeden Tümer, çimentonun içerisinde bulunan tuzların ve kimyasalların suyla birlikte daha gözenekli olan taşa doğru aktığını ve taşa doğru akışın sonunda da taşların gözenekleri içerisine yerleşerek ısı değişimiyle genişleyip daralma yaptığını ve taşların içerisindeki gözenekleri patlattığını bildirdi.

Doç. Dr. Ege Uluca Tümer, patlamayla hızlı bir taş yok oluşuna neden olunduğunu açıkladı.

Taş eserlerde çimentonun kesinlikle kullanılmaması gereken bir madde olduğunun altını çizen Tümer, kesme taş yapılarda sıva yapılmaması gerektiğini belirtti.

Doç. Dr. Ege Uluca Tümer, uygulamanın dünyada hiçbir yerde kabul edilemeyecek bir uygulama olduğunu dile getirdi.

Azimli: Uygulama yanlış, durduk

Konu ile ilgili olarak konuşan Eski Eserler ve Müzeler Dairesi Müdürü Fuat Azimli, söz konusu yapıda maalesef Paşaköy Belediyesi tarafından yanlış bir uygulama yapıldığını söyledi.

Fuat Azimli, Eski Eserler ve Müzeler Dairesi görevlilerinin yapılan işlemi hemen durdurduğunu belirtirken, görevlilerinin Paşaköy Belediyesi ekiplerine şartnamede olması gereken neyse, nasıl yapılması gerekiyorsa bilgi verdiğini kaydetti.

Kendilerinin işin takibini yapmaya devam edeceklerini anlatan Azimli, yapıdaki hatanın düzeltileceğini ve yapılması gereken şekilde yapılacağını dile getirdi.

Tülücü: 40 yıldır yıkılmakla yüz yüze

Konu ile ilgili olarak görüşlerine başvurduğumuz Paşaköy Belediye Başkanı Habil Tülücü, söz konusu yapının Osmanlı mirası olduğunu söyledi. Yapının 40 yıldır yıkılmakla yüz yüze olduğunu kaydeden Tülücü, mimarlarının direktifleri doğrultusunda restorasyonu gerçekleştirdiklerini bildirdi.

Habil Tülücü, yapıya kötü durumda olduğu dönemlerde kimsenin sahip çıkmadığını dile getirdi.

14 yıldır yapının restorasyonu için uğraş verdiğini ve gerekli izinlerini Eski Eserler ve Müzeler Dairesi’nden aldıklarını anlatan Tülücü, yapının restorasyonun ardından Mescid ve kütüphane olarak kullanılmasını düşündüklerini açıkladı.

Civan: Moloz taşları çimento ile sıvadık

Söz konusu işlemin başındaki mimar olan Çağatay Civan ise, Paşaköy Belediye Başkanı Habil Tülücü’nün direktifi ile restorasyon projesi hazırladıklarını söyledi.

Proje için teklif ve şartname hazırladıklarını belirten Civan, şartnamelerinin Eski Eserler ve Müzeler Dairesi’den onay aldığını kaydetti.

Çağatay Civan, konu yapıda çimentodan sıva yapılmasına tepki olduğunu öğrendiğini ifade ederken, ancak bu iddiaların sahiplerinin işlemle alakaları olmadığını öne sürdü.

Alçı malzemesinin dış cephelerde kullanılmayan bir malzeme olduğunu iddia eden Civan, kendilerinin küp taş veya blok taş olan yerleri sıvamadıklarını söyledi.

Çağatay Civan, adadaki diğer tüm eski eserlerde olduğu gibi moloz taş olan yerlerin üzerini çimentoyla sıvadıklarını ifade etti. Yapıyı yeniden aktif hale getirmeyi hedeflediklerini söyleyen Civan, amaçlarının yapının dokusunu bozmak olmadığını dile getirdi.

Kıbrıs