Merkezi Cezaevi’nde geçtiğimiz günlerde baş gösteren uyuz salgınının içerideki mahkumlarla da sınırlı kalmayarak, fıtık ameliyatı için hastaneye kaldırılan ve taburcu olarak cezaevine dönen başka bir mahkumda da görüldüğü iddia edildi

Özlem ÇİMENDAL

Merkezi Cezaevi’nde geçtiğimiz günlerde baş gösteren uyuz salgınının içerideki mahkumlarla da sınırlı kalmayarak, fıtık ameliyatı için hastaneye kaldırılan ve taburcu olarak cezaevine dönen başka bir mahkumda da görüldüğü iddia edildi.

Koğuşları ilaçlamanın ötesinde cezaevinde herhangi bir önlem alınamamasını eleştiren cezaevi çalışanı bir kaynak, “Cezaevinin B bölümünde ilaçlama yapıldı. Şu anda hala bu hastalık devam ediyor. Hastanede ameliyat olan bir mahkumda da aynı belirtiler görüldü. Taburcu olup dönen başka bir mahkum da aynı şekilde uyuz olmuş durumda. Bu hastalık ne zaman çıktı ve yayıldı, kesin bir bilgi yok” şeklinde konuştu.

Cezaevinde görülen uyuz salgını ve neler yapılması ile ilgili görüşlerine başvurduğumuz Kıbrıs Türk Tabipler Birliği As Başkanı ve Çevre Sorumlusu Teksen Köroğlu sorularımızı yanıtladı.

Uyuz nasıl bulaşır?

Teksen Köroğlu: “Bir tür parazitin neden olduğu uyuz, insana hayvandan veya en yakınlarındaki insanlardan bulaşan bir deri hastalığıdır. Tedavisi kolaydır fakat tedaviye geç kalınır veya önemsenmezse ciddi sonuçlar doğurabilir. Uyuz hastalığı ile ilgili bilinen en büyük yanlış pislikten ortaya çıkıyor olmasıdır. Uyuzun oluşması için pis ya da temiz olmanın bir önemi yoktur. Uyuz paraziti temiz kişilerde de oluşup üreyebilir.”

Uyuz hastalığı nedir?

Teksen Köroğlu: “Uyuz hastalığı, Sarcoptes scabiei isimli bir parazitin insan derisine yerleşerek tüneller açıp ilerlemesiyle oluşan deri hastalığıdır. Böcek tüneller ve delikler açarak ilerler ama bunların gözle görülmesi olanaksızdır. Deri altında yumurtlama yoluyla üremeye devam eder. İlk başladığı andan 15 gün sonrasına kadar çoğu yeri sarar ve deri yüzeyine çıkmaya başlar. Böylelikle deride kabarma, kıl kökü iltihaplanması da görülebilir.”

Nasıl yayılır?

Teksen Köroğlu: “Hastalığın yayılması insandan insana yakın fiziksel temas yoluyla gerçekleşir. Belirtilerin ortaya çıkması 2-6 haftayı bulur. Sadece insanlarda görülmeyen bu hastalık ehil ve vahşi hayvanlarda da görülmektedir. Bu hastalığa yakalanan hayvanlar genel olarak kılları dökülür, deride kepeklenme ve sonrasında kabuklanma olur. Uyuz amili hayvanların deri içerisine giremedikleri için tedavisi kolaydır. Hasta olan hayvanlardan insanlara bulaşması mümkündür bu yüzden çok dikkatli olunmalıdır.”

Uyuz hastalığının nedenleri bulaşma yolları hakkında bilgi verir misiniz?

Teksen Köroğlu: “Uyuzun en sık görülme nedeni at, koyun, eşek gibi hayvanlardan veya başka birisinden bulaşma şeklidir. Bulaşmakta o kadar hızlıdır ki salgına bile yol açabilir. Bu nedenle savaş, deprem, kıtlık gibi dönemlerde uyuz hastalığının çok sık görüldüğü tespit edilmiştir. Çocuklarda uyuz hastalığının görülme olasılığı yüksektir. Sarcoptes scabiei adı verilen parazitin oluşmasını tetikleyen birçok durum vardır. İyi havalandırılmamış ortamlarda kısa sürede bulaşıp yayılabilirler.”

Uyuzun belirtileri kaç günde ortaya çıkar?

Teksen Köroğlu: “Uyuz hastalığı bulaşıcı bir hastalıktır ve kalabalık ortamlarda çok daha rahat yayılmaktadır. Okul, askeriye, öğrenci yurtları ya da bunlara benzer toplu şekilde kalabalıkların bulunduğu ortamlarda, uyuz hastalığı hızla yayılabilmektedir. İnsandan insana geçerek deri altına yerleşen bu parazit, 15 günlük bir süre sonucunda kuluçka süresini tamamlar ve etkisini göstermeye başlar.”

Uyuz tekrarlar mı?

Teksen Köroğlu: “Uyuz olan kişi ile yakın teması olan herkes tedavi kapsamına alınmalıdır. Aynı evde ya da sürekli yakın olan kişiler muhakkak kontroller yapmalılardır. Aile, yakın akrabalar ve yakın arkadaşları bilgilendirilmelidir. Aksi halde hastalığın kontrol altına alınması zordur ve muhtemelen sürekli tekrarlama ile karşılaşılır.”

Uyuz hastalığının ilk belirtileri nelerdir?

Teksen Köroğlu: “Hastalıkta en sık görülen belirti gece saatlerinde artan kaşıntılardır. Kaşıntı özellikle parmak aralarında, sırtta, boğazda, ellerde ve göbek çevresinde fazladır. Kaşıntı ve yaralar ayrıca genital bölgede, bacaklarda görülebilir. Kaşıntı şiddeti uykuyu bölecek kadar fazla olabilmektedir. Uyuz paraziti yüz, sırt ve göğüs bölgesinde pek tutunamaz. Bu nedenle buralarda yara ya da kaşıntı ihtimali azdır. Böceğin açtığı tüneller en net belirtidir. Tünelleri doğrudan görmek olanaksızdır ama delikler içine dolan kirler nedeniyle siyah noktaların oluşumu söz konusudur.”

İlerlemiş uyuz nasıl anlaşılır?

Teksen Köroğlu: “Hastalık ilerlerse deri pullu bir görünüm oluşabilir. Hastalığın erken dönemindeki en önemli belirtileri ise kırmızı veya sulu kabarcıklar ile döküntüdür. Belirtilerle birlikte doktora gelen kişilerde teşhis son derece kolaydır. Hasta belirtileri söylediğinde uzman zaten doğrudan uyuz hastalığından şüphelenecektir. Emin olmak için elle ve gözle muayene de destekleyici olacaktır. Cildin durumundan doktorlar uyuz hastalığını çok kolay anlayabilir. Teşhis hızlıca konulabildiği için ve başka hastalıklarla karıştırılma olasılığı az olduğu için tedavi etkin şekilde ilerleyecektir.”

Uyuz hastalığından korunma yolları nelerdir?

Teksen Köroğlu: “Uyuz hastalığından korunmanın en önemli yolu hastalığı geçirmekte olan kişiden ve eşyalarından uzak durmaktır. Bu nedenle uyuz hastalarının kıyafetleri, örtüleri ve yatakları başkası tarafından kullanılmamalıdır. Tokalaşmak ve öpüşmek uyuzun geçmesine neden olduğu için bu selamlaşmaları bir süre uzaktan yapmakta yarar vardır. Evde uyuz hastası tüm eşyalar yıkanmalı tüm giysiler sıcak buharlı ütü ile ütülenmeli ve hatta 20 dakika kaynatılmalıdır. Yıkanamayacak durumdaki eşyalar için ise mutlaka ilaçlama yapılmalıdır.”

Uyuz böceklerinin yaşama süreleri nedir?

Teksen Köroğlu: “Uyuz böcekleri kıyafetlerde 2-3 gün yaşadığı bilinmektedir. Ev, araba gibi sürekli içinde durulan yerler süpürülmelidir. Aynı evde yaşayan bireylerin aynı anda tedavi görmesi önemlidir. Aksi takdirde başkasına bulaşan uyuz tekrar çıkmasına neden olacaktır. Okul, yurt gibi bir arada bulunulan ortamlarda hasta buradan uzaklaştırılmalıdır. Yakınlarında uyuz hastalığı geçiren kişilerin de kontrol edilmesi ve önleyici tedaviye başlaması önerilmektedir. Önlem olarak herkesin banyo sonrasında tüm kıyafetlerini değiştirmesi önemlidir.”

Uyuz hastalığının tedavisi nasıldır?

Teksen Köroğlu: “Uyuz hastalığı mutlaka doktorların kontrolünde olması gereken tedavisi mümkün ve kolay bir hastalıktır. Tedavi, krem ve solüsyon şeklindeki ilaçların kullanmasıyla büyük oranda başarıyla sonlanır. Ayrıca uyuzlu kişilerin şunlara dikkat etmesi gerekir. Tedavi için sadece doktorun tavsiye ettiği ilaçlar kullanılmalıdır. Vücutta uyuzun yol açtığı yara ya da kabarcıkların sabunla ya da deterjan gibi maddelerle ovuşturarak yıkanması hastalığın kötüleşmesine neden olur. Tedavi iki kere tekrar edildikten sonra hala geçmiyorsa tekrar tedaviye başlamadan önce doktorunuza başvurulması ihmal edilmemelidir.

Uyuz, bir tür parazitin neden olduğu, deri altına yerleşerek kaşıntıya neden olan bir deri hastalığıdır. Bu hastalığa neden olan böcek çok küçüktür ve ancak mikroskop yardımıyla görülebilir.”

En korkulan özelliği nedir?

Teksen Köroğlu: “Hastalığa neden olan böcek gözle görülmeyecek kadar küçüktür. Deri altından ilerlediği için de görmek pek mümkün değildir. Hastalık kaşıntısı nedeniyle oldukça rahatsız edicidir. Bulaşıcı olması en korkulan özelliğidir. Uyuz hastalığı ile ilgili bilinen en büyük yanlış pislikten ortaya çıkıyor olmasıdır. Uyuzun oluşması için pis ya da temiz olmanın bir önemi yoktur. Uyuz paraziti temiz kişilerde de oluşup üreyebilir. Özellikle kış ve sonbahar döneminde daha sık görülen hastalığın kalabalık mekanlarda oluşma ihtimali daha yüksektir.”

Yeni Bakış