Alaköprü Barajı kuruldu, deniz altından su geldi, yılda 75 milyonmetreküp su baraja akmaya başladı. KKTC kanadında halen asbestli borulardan su akıyor, tarım alanında belirsizlik devam ediyor.

Duygu ALAN

Türkiye’de oluşturulan Alaköprü Barajı ile, her yıl KKTC’ye 75 milyon metreküp su aktaran proje yarım kaldı. Türkiye tarafı, uluslar arası anlaşma gereği, suyu Geçitköy Barajı’na ulaştırdı, isale hatlarını döşedi. Ancak, KKT hükümetleri, bu konuda yasa yapmadığı gibi, niteliksiz istihdamlarla, partizanca adımlar atmaya devam ediyor.

Türkiye Başbakanı Binali Yıldırım, 20 Temmuz nedeniyle geçtiğimiz hafta yaptığı KKTC ziyaretinde, KKTC için, “Türkiye’nin üretim ambarı olacak” dese de, bu konuda alınmış tek bir karar, geçirilmiş tek bir yasa dahi yok.

Bırakınız tarım alanlarına su taşınması için oluşturulacak projeyi, henüz hangi bölgede ne üretileceğine yönelik çalışmalar dahi tamamlanmadı.

Proje ile KKTC’ye yılda 75 milyon metreküp su iletilmeye başlanırken, öngörü suyun 37,76 milyon metreküpünün (%50,3) içme-kullanma ve sanayi suyuna, geriye kalan 37,24 hm3’ü (%49,7) sulama suyuna tahsis edilmesi öngörülüyor.

Tam bir beceriksizlik

Türkiye’den gelen suyun, yarıdan fazlasının tarım alanları için kullanılması öngörülüyor. 75 milyon metreküp suyun tamamı, içme suyu olarak düşünülmedi.

Bunun için hükümetin süratle, Su Kurumu’nu oluşturması, tarım alanlarını belirlemesi, pompa istasyonlarfı kurması, yeni baraj alanları yaratmsı gerekiyordu.

KKTC yer altı su kaynaklarının korunmasına yönelik hiçbir tedbir alınmadığı gibi, pervasızca kuyu izni verilmeye devam ediliyor.

Su İşleri Dairesi’nin kapasitesi yetersiz

Türkiye’den gelen su ile ilgili devletin henüz daha bir politika üretemediği dikkat çekerken, KKTC Su İşleri Dairesi de bu ülkenin ihtiyaç duyulan su politikasını yürütebilecek kapasitede değil.

Su İşleri Dairesi Müdürünün emeklilik yaşı geldi, daireye gerekli teknik personel istihdamı henüz yapılmadı.

Teknik eleman sıkıntısına rağmen, hükümet Su İşleri Dairesi’ne “su projesi kapsamında yeterli olmayan”, tamamen “partizanca istihdamlarına devam ediyor.

Tarım suyu ne olacak?

Tarımda kullanılacak suyun işletmesine ilişkin projelendirme ve ihale dosyası da belirlenen sürede hazırlanmadı.

Projeye göre, hem içme suyu, hem de atık sular, yağmur suyu drenaj projeleri ile birlikte değerlendirilerek, kontrol altına alınacak, “yap işlet devret” modeli ile ülke tarımına kazandırılacaktı.

Geçitköy’den Güzelyurt aküfer bölgesine suyun ulaştırılması ile ilgili tünelin ihalesi 17 Ağustos’ta sonuçlanacak, buna karşın, halen ortada bir proje yok.

Tarım sektörü temsilcileri ise halen, “tarımsal kullanım suyunun projesinin ne olduğu ve hangi bölgelere suyun tarımsal amaçlı ulaşacağının” açıklanmasını bekliyor.

Acil adımlar bekliyor

Türkiye ile varılan uzlaşı gereği, KKTC hükümetlerinin uygulamaya koymadığı adımlar şunlar:

• Atık su ve yağmur suyunun değerlendirilmesi ile ilgili ne öngörüldüğü, mevcut su kaynaklarımızın korunması ve niteliğinin geliştirilmesi için ne gibi önlemler alınacağı belirlenmeli
• Yap işlet devret kapsamında mevcut göletlerin iyileştirilmesi, yeni göletlerin oluşturulması ile ilgili nasıl bir çalışma yapılacağı belirlenmeli, kuyuların kapasiteleri belirlenip disiplin altına alınmalı, kuyulardan günlük çekilecek maksimum su miktarının belirlenmeli ve sayaçlandırılmalı
• Hangi bölgelerin tarımsal amaçlı suya kavuşacağı açıklanmalı
• Bakanlığın hazırladığı ürün deseni plan projesi kapsamında hangi bölgelerde hangi ürünlerin yetiştirileceğine ilişkin bilgi vermeli ve hazırlık çalışması yapılmalı
• Şuanda kaymakamlıklar, Su İşleri Dairesi, Jeoloji ve Maden Dairesi ile Çevre Dairesi yetkili otorite pozisyonundadır. Yetki karmaşasının yaşanması mümkündür. Su ile ilgili konularda yetkinin tek elde toplanacağı bir yasa çalışmasının tamamlanması gerekmektedir
• Su Üst Kurulu’nun oluşturulması ise Su Kurumu Yasası’nın ileri götürülmemesi nedeni ile mümkün olmadı. Su Kurumu Yasası ileri götürülmelidir
• 

KKTC Su Temin Projesi

KKTC Su Temin Projesi kapsamında Toros Dağları’nın suyu Akdeniz’den boru ile geçirilerek KKTC’ye ulaşıyor. Proje kapsamında KKTC’ye yılda 75 milyon metreküp su ulaşıyor. Proje kapsamında, KKTC’nin 50 yıl boyunca kullanma ve içme suyu ihtiyacını karşılanması hedefleniyor.

KKTC Su Temin Projesi kapsamında; Mersin Anamur’daki Dragon Çayı üzerinde 130,5 milyon metreküp depolama kapasitesi, 88 metre yükseklikte Alaköprü Barajı inşa edildi.

Baraj su tutmaya Ocak 2015’de başladı.

Deniz altından borulardan geçiyor

KKTC Su Temin Projesi kapsamında Alaköprü Barajı’nda biriktirilen su 23 kilometrelik boru hattı ile Akdeniz kıyısına getirildi.

Buradan 80 kilometrelik asma boru ile Akdeniz’i geçip Kıbrıs‘a çıkarıldı.

Borular deniz yüzeyinin 250 metre altında, 134 adet askı tarafından taşınıyor.

Deniz hattından gelen su Güzelyalı terfi istasyonundan 3 kilometrelik boruyla Geçitköy Barajı’na ulaşıyor.

Yüzde 49,7’si sulama amaçlı

Kıbrıs’ta suyun dağıtımı amacıyla; Lefkoşa boru hattı, Girne boru hattı, Lefkoşa-İskele-Mağusa boru hattı, İskele-Dipkarpaz boru hattı, inşa edildi.

Projeye göre, taşınan suyun yüzde 50,3’ü (37,76 milyon metreküp) içme-kullanmada, yüzde 49,7’si (37,24 metreküp)sulama amaçlı kullanılacak.

Kuraklıktan ve sulama suyu yetersizliğinden dolayı ekonomik olarak kullanılamayan Mesarya Ovası’nın 50 bin dekarlık kısmı sulanacak.

Türkiye “yap-işlet-devret modeli” diyor

Kıbrıs’a gönderilen suyun dağıtımını kimin yapacağı Türkiye ile KKTC arasında sorun oldu. Kıbrıs tarafı suyun dağıtımının belediyeler tarafından yapılmasını istiyor.

Türkiye mali durumu iyi olmayan belediyelerin bu işi yapamayacağını düşünüyor. İmzalanan protokollere göre yap-işlet-devret modelli bir özel firmanın yapmasında ısrar ediyor .

Havadis