Normal bir günde, birçoğu çıplak gözle görülebilen 25 milyon minnacık göktaşı gezegenimize çarpıyor. Dünya üzerine bir günde, büyük bir kısmı zararsız ve ince toz olmak üzere 100 tonluk yıldızlararası toz birikintisi yağıyor.

Ağustos ayı gök olayları ve gök olaylarına ilişkin yeni bulgular açısından zengin bir ay. Birincisi, 12 Ağustosta tepe noktasına ulaşacak ilginç bir olay yaşıyoruz: Persei göktaşı yağmuru. Bu ilginç yağmuru seyretmek merkaklılar açısından bayağı keyifli olacak.

Bu arada, bu göktaşı yağmurunun atmosferimize giren kuyruklu yıldızların parçaları olduğunu anımsatalım.

İkincisi, geçen 9 Temmuzde keşfedilen ve yörüngesi Dünya ile kesişen 2 km büyüklüğündeki bir göktaşının Dünyamızla çarpışma tarihinde bir öteleme oldu. Yeni tarih 2060.

Perse (Persei) takım yıldızı civarından yağan Perseidler isimli göktaşı yağmuru 17 Temmuz ile 24 Ağustos tarihleri arasında gerçekleşiyor. Bu tarihler arasında gece boyunca 6-7 kadar göktaşı görebilirsiniz. Ama göktaşı yağmuru en yüksek sayıya veya yoğunluğa ise 12 Ağustos’ta ulaşacak. Yani önümüzdeki pazartesi gecesi. Bu tarihte saatte yaklaşık 110 kadar göktaşı görülebilir veya sayabilirsiniz. Yağmurlar dışında gece boyunca Perseidlerin hızları saniyede 59 kilometreye kadar ulaşıyor.

Astronom Hasan Esenoğlu’ndan alınan bilgilere göre, göktaşların atmosferik hızları değişiyor: 11 km/ yavaş hız, 40 km/s orta hız ve 72 km/s hızlı olarak tanımlanıyor.

Buna göre saniyede 59 km hızla seyredeceğiniz Perseidler göktaşı yağmuru ortanın üzerinde hız sınıfına giriyor. Bu ilginç gök olayını izlemek isteyenler, özellikle 12 Ağustos’ta gece yarısından itibaren kuzeydoğu yönünde ve ufuktan yaklaşık 30 derece yükseklikteki Persei takım yıldızı bölgesine bakmalıdırlar. Bu sayfamızda göreceğiniz gök atlası size Persei göktaşı yağmurunun geçeçeği bölgeyi göstermektedir. Esenoğlu, meteor yağmurları ve gözlemleri hakkında ayrıntılı bilgi için Uluslararası Göktaşı Kuruluşu’nun http://www.imo.net adresine bakılabileceğini belirtiyor.

Perseidlerin kökeni

Perseid meteorları, Dünya'nın atmosferine giren kuyrukluyıldızların çok küçük parçalarıdır. Bu parçalar da, milyonlarca yıldan bu yana uzayda gerçekleşen dev çarpışmalardan geride kalanlardır. Bu çarpışmalar bildiğiniz gibi Dünyamızı da kapsıyor. Büyük meteor çarpmaları dünyamızda canlı türleri bile yok edecek sonuçlara sahiptir.

Discover dergisinin Ağustos sayısındaki habere göre, NASA'da gezegen bilimci olan Kevin Zahnle, yalnızca milyonda bir göktaşının Dünya'ya çarpacağını söylüyor.

Ancak, kuyrukluyıldız Güneş’e her yakın geçişinde biraz daha buharlaşır ve arkasında birikmiş parçalardan oluşan bir kuyruk bırakır. Milyonlarca kilometrelik bir alana yayılan kuyrukluyıldız parçaları, çarpışma olasılıklarını da zayıflatır.

Her Perseid meteoru, ayrıldığı, Swift-Tuttle gibi ana kuyrukluyıldızların izledikleri yörüngeyi takip eder.

Çarpabilir mi?

Peki, Perseid'ler Dünya'ya çarpabiliyorsa, neden ana bölüm olan Swift-Tuttle kuyrukluyıldızı da yapmasın?

Swift-Tuttle'ın çekirdeği, 24 kilometre genişliğindedir ve bu boyut, çarptığı anda dünyamızda küresel bir yıkım gerçekleştirmeye yeter.

Öte yandan bir çarpışmanın gerçekleşmesi için, zamanlamanın çok kötü olması gerekir. Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi'nden Brian Marsden, Swift-Tuttle kuyrukluyıldızının 2126'da Dünya'ya büyük bir uzaklıktan geçeceğini, ancak 3044'te bu uzaklığın 16 milyon kilometreye ineceğini tahmin ediyor.

Üzüm tanesi kadar
Bu uzaklık, gezegenimize bugüne kadar yaklaşan cisimlerden çok daha yakın.

Perseidlerin her parıltısı, dünya dışındaki çarpışmaların şaşırtan gücünü gösteriyor. Göktaşları, Dünya'nın atmosferine saniyede ortalama 59,2 kilometre hızla girer ve en parlak olanları bile bir üzüm tanesinden daha küçüktür. Bu mikro füzeler, havayı çok fazla ısıtarak buharlaşırlar ve atmosferdeki diğer atomların hızlarını 96 kilometreye çıkarak parlak bir ışık yaratırlar.

Günde 25 milyon çarpışma
Bu atmosferik parlaklık, parlak göktaşını hızlı hareket ettirir. Göktaşındaki metal atomlarıyla enerji yüklenmiş oksijen ve azot atomlarının birbirleriyle etkileşimleri de bu etkiyi arttırarak parlak kuyruğun birden fazla belirmesini sağlar.

Dünya'nın eğriliğinden ötürü hiçbir meteor, 1120 kilometreden daha ötede görülemez, ancak araştırmacılar, tek bir noktada görülen meteor sayısını bularak, çarpışma miktarını hesaplıyor.

Normal bir günde, birçoğu çıplak gözle görülebilen 25 milyon göktaşı gezegenimize çarpıyor. Perseid'ler, en yüksek hızlarında normal hızlarının 10 katına çıkarlar. Hepsi bir araya gelince, Dünya üzerine bir günde, büyük bir kısmı zararsız ve ince toz olmak üzere 100 tonluk birikinti yağar.

Bugüne kadar hiçbir Perseid, atmosferden geçmeyi başaramadı. Yine de bu çabalarını seyretmek çok zevkli. 12 Ağustos'ta, Ay'ın hilal haliyle birlikte gösteri başlayacak. Açık bir gökyüzüne sahip karanlık ve geniş bir alanda, saatte 60 geçiş gözleyebilirsiniz. Şehrin en tepesinde bir çatıdaysa, her 5-6 dakikada bir göktaşına rastlarsınız.

Kaynağın bitmesinden korkmayın. Swift-Tuttle'ın Güneş'in yanından her geçişinde tekrar dolan Perseid haznesi, 100 milyar tonluk varlığıyla güneş sisteminin Dünya yakınlarından geçen en büyük ambarlarından biridir.

En iyiyi henüz görmediğimizi söyleyen SETI Enstitüsü'nden Peter Jenniskens, ‘‘Perseidler, yavaş yavaş Güneş'e doğru ilerliyorlar. Dünya, on yıl sonra, yoğun Perseid yağmuru içine girecek ve gerçek gösteri o zaman başlayacak'' diyor.

Göktaşı yağmuru nerede ve nasıl?
Bu gök atlasıyla gökyüzündeki takımyıldızları eşleştirmek ve yerlerini bulabilmek için şöyle yapın: Atlası gökyüzüne kaldırarak bakın. Atlasın yönleri de doğru bir şekilde Doğu, Batı- Kuzey Güney ile örtüşsün. Persei göktaşı yağmurunu, Persei (Perseus) takımyıldızının bulunduğu bölgede göreceksiniz. (Doğu ĞKuzey arasında ufuktan yaklaşık 30 derece yükseklikte).Göktaşı yağmurunu izlemek isteyenler özellikle 12 Ağustos’ta gece yarısından itibaren bu bölgedeyi gözetlemeye başlasınlar. Gök atlasında ayrıca diğer takılyıldızlarının yerlerini de bulabilirsiniz: Küçük Ayı ve Büyük Ayı takımyıldızını rahatça bulabilirsiniz. Bu Ağustos ayı gök atlasta ayrıca Ay ve gezegenlerin konumları da görülüyor. Gezegenlerin konumları ay içinde sürekli değiştiği için, Ay ve gezegenler, 15 Ağustos saat 23:00 ‘teki konumları ile gösterildi. Atlasın güneye yakın kısmında gördüğünüz ve atlası bölen yarı daire çizgisi, Güneş hattını göstermektedir.

2060 yılında bir kıta yok olabilir

Önceki ay bir göktaşının 2019 yılında Dünya’ya çarpacağı haberi büyük heyecan yaratmıştı. Göktaşı 2 km büyüklüğündeydi. 2002 NT7 adı verilen asteroidin bulunmasının ardından yapılan ilk hesaplar, gökcisminin 1 Şubat 2019 yılında dünyamıza çarpabileceğini gösteriyordu. 9 Temmuz 2002 tarihinde, uzayı inceleyen bilim adamları hesapları yeniden yaptılar ve göktaşının Dünyamızla çarpışma tarihi ileriye atıldı. Yeni tarih 2060.

Son yapılan incelemelere göre, 2019 yılında bu gök cismi dünyamıza iyice yaklaşacak ve daha sonra yapacağı ziyaretlerinden sonra 1 Şubat 2060’ta gezegenimize çarpacak.

En azından ikinci hesaplar şimdilik böyle gösteriyor.

Tabii bilim adamları bu yeni tahmini şu anki bilgilere göre kesin olarak kanıtlayamıyorlar, ancak bu tarihin yeni gözlemlerle değişme olasılığı olmasına rağmen, buna çok fazla ihtimal vermiyorlar.

Güneşin çevresindeki devrini 835 günde tamamlayan 2002 NT7, henüz bir aydan bu yana izlenmekte. Astronomlar bu yüzden yörüngesini kesin olarak belirleyemediler. Arşivlerde yeni gökcismiyle ilgili bilgiler bulunmadığı için kesin sonuçlar verebilecek verilerin bulunması aylarca sürebilecek.

Near Earth Object Prorgramı (Yer sıyıranlar veya yere yakın nes neler) şu sıralar aralarında 2002 NT7’nin de bulunduğu dünyaya yakın konumdaki 37 asteroidi izliyor.

Araştırmacılar on iki gigatonluk asteroidin dünyaya çarpması durumunda kıtalardan birini tamamen yok edeceğini ve küresel iklim değişimine neden olacağını açıkladılar.

Hürriyet